Spaanse parlement gaat premier Sánchez uithoren over Pegasus-schandaal

• Rop Zoutberg

  correspondent Spanje

Het Spaanse parlement gaat premier Sánchez uithoren over spionagesoftware op zijn telefoon en op die van twee andere kabinetsleden. Het schandaal leidt mogelijk tot het ontslag van het hoofd van de Spaanse geheime dienst CNI.

Alle partijen - met uitzondering van Sanchez' eigen sociaaldemocratische partij PSOE - steunden vandaag een motie waarin de premier wordt opgeroepen de Kamer uitleg te geven. Het is nog niet duidelijk wanneer Sánchez door het parlement wordt gehoord. Een andere petitie, waarin partijen vragen om een uitgebreid parlementair onderzoek naar het Pegasus-schandaal, kreeg geen meerderheid.

Wel wordt donderdag het hoofd van de Spaanse geheime dienst Paz Esteban door een aparte Kamercommissie gehoord. Partijen willen vooral weten hoe het kan dat hackers in mei vorig jaar tot twee keer de telefoon van premier Sánchez binnengedrongen en bijna 3 gigabyte aan data stalen. Ook lukte het de telefoon van de minister van Defensie binnen te komen, waarbij ook gegevens werden ontvreemd.

Rookgordijn

Daarnaast willen de parlementariërs weten wanneer het CNI precies ontdekte dat in de telefoons was ingebroken. Tot donderdag wil de regering nog geen beslissing nemen over een eventueel vertrek van de directeur van de geheime dienst.

Het nieuws over de datalek kwam gisteren naar buiten, volgens de regering nadat in het weekend het rapport van het CNI over de hack binnen was gekomen. Maar Catalaanse partijen in de Kamer twijfelen aan die lezing en vinden de datadiefstal "te toevallig" en noemen de kwestie "een rookgordijn".

Twee weken geleden werd bekend dat zeker 63 telefoons van Catalaanse politici, activisten en advocaten besmet werden met de Pegasus-spyware. Hierdoor krijgt een hacker toegang tot alle data op een toestel, en kunnen de microfoon en camera van een telefoon ongemerkt worden aangezet.

Het Catalaanse regiobestuur is ervan overtuigd dat het CNI de spionagesoftware op de toestellen zette en eist al dagenlang opheldering, en "dat er koppen gaan rollen". De Catalaanse partijen dreigen vandaag opnieuw hun steun aan het minderheidskabinet van Sánchez terug te trekken. Daardoor wordt het voor de Spaanse regering bijna onmogelijk nog wetten door de Kamer te krijgen.

In deze video legt NOS op 3 uit hoe de software werkt en waarvoor Pegasus wordt gebruikt:

Media berichtten vandaag dat ook het toestel van Sánchez' voormalige minister van Buitenlandse Zaken González Laya werd gekraakt. Het CNI erkent deze inbraak, al is niet duidelijk of de hackers data konden weghalen.

Inmiddels is wel duidelijk dat de aanvallen op de regeringstelefoons samenvielen met de hevige diplomatieke crisis tussen Spanje en buurland Marokko, in mei en juni vorig jaar. Beide landen stonden toen lijnrecht tegenover elkaar vanwege de behandeling in een Spaans ziekenhuis van een leider van Polisario, de groep die strijdt voor de autonomie van de Westelijke Sahara. De groep wordt door Marokko als een terroristische organisatie gezien.

Op het hoogtepunt van de rel staakte Marokko grenscontroles bij de Spaanse enclave Ceuta. Hierdoor konden zeker tienduizend Marokkaanse en Afrikaanse migranten de stad binnenkomen, met een humanitaire chaos als gevolg.

Marokko werd al eerder in verband gebracht met het bespioneren via Pegasus van oppositieleden, mensenrechtengroepen en journalisten. Dat gebeurde na onderzoek door The Washington Post.

Een regeringswoordvoerder wilde vandaag niet ingaan op mogelijke betrokkenheid van Marokko bij de spionage van de regeringstelefoons. "Wie erachter zit? We hebben nog geen idee. Het is niet goed om verdachtmakingen naar buiten te brengen. Daarmee loop je het gevaar landen te beschuldigen die er niets mee te maken hebben."

Uit voorzorg worden de komende weken telefoons van het complete kabinet - met daarin 22 ministers en 28 staatssecretarissen - door het CNI doorgelicht. Ook worden alle toestellen van de ruim 600 leden van senaat en congres onder de loep genomen om te kijken of ze met Pegasus zijn besmet.