Rapport persveiligheid: risico's voor journalisten in Nederland nemen toe

Nederland staat op plek zes op de wereldranglijst van persvrijheid, maar de veiligheid van journalisten kalft af. Specifieke groepen lopen meer risico's, zoals vrouwelijke journalisten en journalisten die schrijven over de georganiseerde misdaad. Dat staat in een internationaal rapport met bevindingen van een onderzoek dat onder leiding van het Nederlandse Free Press Unlimited is uitgevoerd. Deze stichting voor persvrijheid werkte hiervoor samen met een aantal Europese organisaties.

De organisaties concluderen dat journalisten in Nederland over het algemeen veilig kunnen werken, maar zien wel veel ruimte voor verbeteringen. In het rapport staan daarom aanbevelingen voor de Nederlandse autoriteiten, wetshandhavers, socialemediaplatforms en de journalistieke gemeenschap om de persveiligheid te verbeteren.

Doxing

Er moet meer worden gedaan om te voorkomen dat journalisten worden lastiggevallen, stellen de organisaties. Een aantal groepen lopen wat dat betreft meer risico. Het gaat bijvoorbeeld om freelancers, die veelal met hun huisadres bij de Kamer van Koophandel staan ingeschreven. Dat levert het risico van doxing op, waarbij persoonlijke gegevens online worden gedeeld.

De opstellers van het rapport vinden dat zulke gegevens in het geval van freelancers helemaal afgeschermd moeten worden. Ook zeggen zij dat socialemediaplatforms sneller in actie moeten komen als privégegevens van journalisten worden gedeeld.

Behalve freelancers lopen ook vrouwelijke journalisten, vergeleken met mannelijke collega's, meer risico. Zij krijgen vaker te maken met (online) seksisme en op de werkvloer bestaat de kans dat zij te maken krijgen met grensoverschrijdend gedrag. Free Press Unlimited roept de autoriteiten op specifiek deze vorm van geweld te registreren en goed te monitoren.

Politie en bescherming

In het rapport komt ook de verhouding tussen politie en journalistiek ter sprake. Tijdens demonstraties gaat het daar nog wel eens mis.

Als voorbeeld noemen de organisaties Volkskrant-journalist Mac van Dinther, die vorig jaar verslag deed van wegblokkades van klimaatactiegroep Extinction Rebellion. Hij werd opgepakt omdat hij weigerde bij de arrestatie van een demonstrant weg te gaan. De journalist werd naar eigen zeggen "met geweld aangehouden" en in een politiebusje gezet.

De politie moet volgens de aanbevelingen een manier vinden om journalisten die verslag doen van bijvoorbeeld een protest, snel te herkennen en te identificeren. Perskaarten worden nu niet altijd goed genoeg herkend.

Georganiseerde misdaad

Een andere aanbeveling luidt dat er betere, op de persoon afgestemde beveiliging moet komen voor journalisten die over de georganiseerde misdaad schrijven. Als voorbeeld wordt het liquidatieproces Marengo genoemd, dat draait om de criminele organisatie van Ridouan Taghi.

Terwijl officieren van justitie en rechters in beveiligde voertuigen naar de rechtbank worden gebracht, komen journalisten met eigen vervoer. Ook moeten zij vaak buiten wachten, tot bijvoorbeeld rechters de rechtbank binnen zijn gegaan.