Antarctische ijsplaat ter grootte van stad Rome afgebroken

In het oosten van Antarctica is halverwege deze maand een ijsplaat afgebroken die oorspronkelijk ongeveer even groot was als de stad Rome: zo'n 1200 vierkante kilometer. Op satellietbeelden die wetenschappers vandaag deelden is te zien dat de ijsplaat in slechts een paar dagen tijd volledig is uiteengevallen.

Amerikaanse autoriteiten maakten eerder deze maand al bekend dat er een ijsplaat was losgeraakt, maar pas sinds vandaag worden de satellietbeelden daarvan breder gedeeld:

NASA-wetenschapper Catherine Colello Walker noemt het afbreken van de ijsplaat, die 'Conger' heet, een van de belangrijkste afbrokkelingen op Antarctica sinds het begin van deze eeuw. Toch verwacht ze geen grote effecten, zegt ze tegen The Guardian, omdat Conger ondanks zijn 1200 vierkante kilometer aan ijsoppervlak een relatief kleine plaat is. "Maar dit is wel een teken van wat nog gaat komen."

Zeespiegelstijging

Matt King, hoofd van een Australisch centrum voor Antarctisch onderzoek, zegt tegen de Britse krant dat er in de toekomst meer ijsplaten zullen afbreken vanwege de opwarming van het klimaat. "We zullen enorme ijsplaten zien breken, veel groter dan deze. Die houden heel veel ijs tegen, genoeg om de zeespiegel serieus te laten stijgen."

IJsplaten drijven op zee, maar zijn verbonden met het vasteland. Ze spelen een belangrijke rol in het tegenhouden van grote ijsmassa's, die zonder de ijsplaten sneller in de oceaan terecht zouden komen. Dat kan leiden tot zeespiegelstijging.

Poolonderzoeker Peter Neff vergelijkt de functie van de drijvende ijsplaten op Twitter met die van een kurk in een fles: als die wordt verwijderd, gaat het achterliggende ijs sneller bewegen:

De ijsplaat die nu is losgeraakt, nam al meer dan vijftien jaar in omvang af, maar volgens NASA-wetenschapper Colello Walker gebeurde dat tot begin 2020 slechts geleidelijk. Begin maart bleek echter dat vergeleken met metingen in januari nog maar de helft van de ijsplaat over was.

Poolonderzoeker Peter Neff zegt in een video op Twitter en TikTok, net als Colello Walker, dat de losgeraakte Conger weinig directe gevolgen zal hebben, vanwege de relatief geringe omvang van de ijsplaat. Wetenschappers zijn volgens hem vooral verbaasd over de locatie van de afbrokkeling: Oost-Antarctica. Volgens hem is die regio, die onder meer geldt als de koudste ter wereld en vaak als een massief 'ijsblok' wordt beschouwd, normaal gesproken vrij stabiel.

40 graden warmer dan normaal

Op Antarctica is het deze maand, evenals op de Noordpool, uitzonderlijk warm. In sommige gebieden op Antarctica werd het zelfs 40 graden warmer dan normaal rond deze tijd van het jaar. De oorzaak van de hoge temperaturen in het Zuidpoolgebied is een serie lagedrukgebieden, die warme lucht over een groot deel van Antarctica laat stromen. Daardoor smelt er relatief veel ijs. Dat de losgeraakte ijsplaat van deze maand ook het gevolg is van de hoge temperaturen, staat overigens niet vast.

Wetenschappers zijn er nog niet helemaal zeker van dat de ongebruikelijk hoge temperaturen zijn toe te schrijven aan klimaatverandering: dat is beter vast te stellen als het vaker warm wordt op de polen en er dus sprake is van een trend. "Maar zonder klimaatverandering was dit niet voorgekomen", stelde NOS-weerman Gerrit Hiemstra eerder over de hoge temperaturen in de poolgebieden.