Heiden, Koss en Niemann nemen afscheid van 'Sympathieträger' Kramer en Wüst

• Joost Smedema

  Redacteur NOS Sport

Misschien nog wel groter dan de bewondering, is hun verwondering. Hoe blijf je meer dan zeventien jaar aan de wereldtop? "Ik hield het vijf jaar vol, veel langer was voor mij onmogelijk", geeft viervoudig olympisch kampioen Johann Olav Koss eerlijk toe.

"Zo'n lange carrière zat er in mijn tijd niet in, toen kon je er niet van leven", zegt Eric Heiden, winnaar van vijf gouden medailles in Lake Placid 1980. "Maar mentaal had ik het denk ik ook echt niet gekund."

Zaterdagmiddag zal Thialf ze uitzwaaien. Sven Kramer en Ireen Wüst, samen goed voor 405 medailles in achttien seizoenen. Eentje kan er nog bijkomen. Kramers carrière zit erop, Wüst rijdt nog een 1.500 meter. Daarna, aan het einde van de middag, volgt het afscheid.

De zachte g, de wissel, de overmacht

In het begin vond zij alles "keigaaf" en werd hij wereldkampioen in Heerenveen in een wereldrecord. Zij raakte overtraind, hij wisselde verkeerd. En toen waren ze nog niet eens op de helft, blijkt nu.

Hij won drie olympische titels achter elkaar op de vijf kilometer en werd negen keer wereldkampioen allround, zij pakte als eerste wintersporter vijf gouden olympische medailles op rij.

Bekijk in de carrousel de internationale medailles van Wüst en Kramer:

Koss en Heiden, ze staan in de eregalerij van de schaatssport en toch zijn ook zij onder de indruk als ze stilstaan bij het afscheid van Wüst en Kramer. Koss noemt ze "de meest ongelofelijke schaatsers aller tijden. Er is geen vergelijking."

Volgens Heiden zijn ze "psychologisch ijzersterk". De Amerikaan wijst op hun onoverwinnelijkheid. "Uitstralen dat je de beste bent, dan is het heel moeilijk om verslagen te worden. Hun persoonlijkheid is de grootste kwaliteit."

Vaandeldragers met een gunfactor

De fraaiste omschrijving komt van Gunda Niemann-Stirnemann, recordhoudster op de WK allround met acht titels. "Ze behoren tot de allerbesten ooit, maar Sven en Ireen waren vooral 'Sympathieträger'." Vrij vertaald: Vaandeldragers met een gunfactor. Publiekslievelingen deluxe.

"Rijders als Koss en Rintje Ritsma waren iconen in mijn tijd. Echte persoonlijkheden, voor alle schaatsers is het geweldig je met dat soort legendes te kunnen meten."

"Ik heb Sven bij een wedstrijd in 2002 of 2003 voor het eerst gezien", blikt Heiden terug. "Ik kende zijn vader natuurlijk (Yep Kramer, red.), heb nog tegen hem geschaatst. Je kon al vroeg zien dat Sven een groot talent was. Maar wat hij gedaan heeft, kon niemand voorspellen."

De loopbaan van Niemann-Stirnemann kwam ten einde toen Wüst net aan de hare begon. "Dat ze nu nog steeds meedoet, is sensationeel, echt uitzonderlijk. En totaal niet vanzelfsprekend, want je moet het elk jaar weer doen. Voor een deel kan dat op talent, maar bij die twee is het vooral passie en wilskracht."

Koss: "Mentaal is het exceptioneel moeilijk. Er komen altijd weer nieuwe schaatsers, nieuwe talenten. Alles wat jij niet in een training stopt, doet een ander wel. Je wordt voor je gevoel altijd opgejaagd."

"Je hebt een onwaarschijnlijke drive nodig om door te gaan als het regent, als het donker is, als je voelt dat het wat minder gaat. Hoe ouder je wordt, hoe vaker je die momenten meemaakt. Kramer had het met zijn rug. Je moet echt een ongelofelijke motivatie hebben om dan door te zetten."

"Meer dan vijftien jaar lang focus op de sport", zegt Heiden vol ongeloof, "dat lijkt een glamourleven. Maar dat is het niet. Steeds maar weer over de wereld reizen, familie en vrienden achterlaten. Je haalt er niet altijd plezier uit."

Welk moment uit al die jaren het meest blijft hangen? "Die wissel van Sven", zegt Heiden. "Een drama, maar het gebeurt. Ik ben vooral blij dat hij zich eroverheen heeft kunnen zetten en zijn carrière kon vervolgen. Maar dat zal ik nooit vergeten."

Koss noemt de winst op de vijf kilometer op diezelfde Spelen, in Vancouver 2010. "Daar was ik bij als coach van de Noren. Je kon zijn kracht overal in de hal voelen. Heel indrukwekkend."

"Bij Ireen heb ik wel geleerd: je mag haar nooit afschrijven", zegt Niemann. "Ze heeft dieptepunten gekend en keerde steeds terug. Dat tekent haar. De wereldtitel zo kort na het overlijden van Paulien van Deutekom, in 2019, maakte veel indruk op me. Ze keek naar de hemel en zei: deze is voor jou. Dat is zo bijzonder."

'Zoeken naar betekenis'

En nu, hoe nu verder? Hoe voorkom je het zwarte gat? "Ze moeten zingeving vinden in nieuwe dingen", zegt Koss. "Mijn advies? Rust eerst goed uit. En ga dan op zoek naar iets dat betekenis geeft. Niet op het eerste aanbod ingaan, maar weer ergens die passie voor voelen. Hoe moeilijk het ook is om iets vergelijkbaars te vinden."

Maar eerst die laatste wedstrijd, Wüst kan nog één keer knallen, dan de ererondes. "In de grote, rijke geschiedenis van het schaatsen", zegt Heiden, "vullen zij een heel groot hoofdstuk."

Niemann: "Er zullen schaatsers zijn die later zeggen: wat mooi dat ik erbij was, in het tijdperk van Sven en Ireen."