300 miljoen coronaprikken in VS: milde bijwerkingen, geen bewijs 'vaccindoden'

De vaccins van Pfizer en Moderna tegen het coronavirus hebben in de VS niet geleid tot veel ernstige bijwerkingen of bijzonderheden als het gaat om sterfgevallen. Dat blijkt uit een uitgebreid onderzoek naar de eerste bijna 300 miljoen prikken die met de vaccins zijn gezet in het land. Gemelde bijwerkingen waren voornamelijk kortstondig en mild.

De onderzoekers, verbonden aan de Amerikaanse gezondheidsdienst CDC, analyseerden voor hun studie meldingen die waren binnengekomen via het VAERS-systeem; een systeem van de CDC en medicijntoezichthouder FDA, waarmee de VS de veiligheid van vaccins in de gaten houdt. Ook zijn data gebruikt van v-safe, een app waarmee mensen zelf kunnen bijhouden hoe ze zich voelen na vaccinatie.

Voor hun onderzoek bekeken de wetenschappers het eerste half jaar van de vaccinatiecampagne met de zogenoemde mRNA-vaccins van Pfizer en Moderna, schrijven ze in het medische vaktijdschrift The Lancet. Dat kwam neer op bijna 299 miljoen prikken, waar ruim 340.000 meldingen over binnenkwamen bij het VAERS-systeem.

Z'n 92 procent van de meldingen werd aangemerkt als niet ernstig, met als meest voorkomende klachten hoofdpijn, vermoeidheid en koorts. Bij de ernstigere meldingen werd benauwdheid het vaakst geteld. Er werden bijna 4500 doden na vaccinatie gemeld. De overledenen hadden een gemiddelde leeftijd van 76 jaar.

Bij deze sterfgevallen zagen de onderzoekers "geen ongewone patronen" vergeleken met bijvoorbeeld andere vaccinatieprogramma's onder volwassenen, concluderen ze. Ook is het lastig een duidelijke link tussen vaccinatie en het overlijden te leggen, stellen ze, onder meer doordat er in de onderzochte periode veel oudere mensen zijn ingeënt. In deze leeftijdsgroepen groep ligt de sterfte sowieso hoger, schrijven de wetenschappers. Er zou dan zomaar een andere doodsoorzaak een rol gespeeld kunnen hebben.

Agnes Kant, directeur van het Nederlandse bijwerkingencentrum Lareb, zegt dat de bijwerkingen die zijn gemeld in de VS overeenkomen met wat er bij Lareb wordt gemeld. Wel is er in Nederland in verhouding ruim vijf keer meer gemeld; Lareb kreeg bijna 200.000 meldingen van vermoedens van bijwerkingen op bijna 34 miljoen prikken. Kant: "In Nederland is er blijkbaar een hoge bereidheid om te melden. Dat is heel goed, want hoe beter er gemeld wordt hoe beter inzicht we hebben in de bijwerkingen die optreden."

Kant benadrukt daarbij wel dat het aantal meldingen niets zegt over hoe vaak bijwerkingen voorkomen. "Niet alle bijwerkingen zijn gemeld en niet alles wat gemeld is, is altijd een bijwerking", legt ze uit.

Dat voorbehoud maken de Amerikaanse CDC-onderzoekers ook. Ze waarschuwen in hun studie voor onderrapportage. Volgens Lareb-directeur Kant zijn vragenlijstonderzoeken een betere indicator als het gaat om hoe vaak bijwerkingen voorkomen. "Ook de resultaten daarvan zijn in Nederland vergelijkbaar met die in de VS. Daaruit bleek dat jongere mensen en vrouwen vaker de veel voorkomende bekende bijwerkingen ervaren", zegt ze.

Na de eerste prikken met de mRNA-vaccins doken er tal van berichten op over 'vaccinatieschade' en 'vele doden' door vaccins. Gezien de bevindingen uit het Amerikaanse onderzoek vindt de Belgische viroloog Marc Van Ranst dat "diegenen die onze bevolking maandenlang onnodig angst bezorgden" nu excuses moeten maken, schrijft hij op Twitter.

Viroloog Marion Koopmans van het Erasmus MC houdt zich op de vlakte als het gaat om de opmerking van Van Ranst. "Want er zitten ook risico's aan vaccins. Dat moeten we niet onder stoelen of banken gaan steken", zegt Koopmans, doelend op bijvoorbeeld de ontsteking van de hartspier of het hartzakje, die in een klein aantal gevallen voorkomt na vaccinatie met mRNA-vaccins. Bij zowel Pfizer als Moderna is die bijwerking, die in het Amerikaanse onderzoek bij ongeveer een op de kwart miljoen prikken werd geteld, inmiddels opgenomen in de bijsluiter.

Koopmans: "Maar die afweging maken we: wat is de gezondheidswinst? Dat staat ook in adviezen van de Gezondheidsraad." Volgens haar bevestigt de studie vooral het beeld dat er al langer is van de mRNA-vaccins: ze zijn relatief veilig en werken zoals verwacht. Het neemt niet weg dat dergelijke onderzoeken belangrijk zijn, onderstreept ze. "Hele zeldzame bijwerkingen zie je namelijk pas bij deze hele grote aantallen. Het is dus goed om te weten, ook al is het niet heel verrassend."