Klimaatverandering: het Britse dorp dat wordt opgeslokt door de zee
Het Engelse kustplaatsje Happisburgh heeft een 14e-eeuwse kerk, een beroemde rood-wit gestreepte vuurtoren en zo'n 600 woningen. Maar dat aantal huizen wordt elk jaar minder. Steeds vaker neemt de zee een hap uit het klif waarop het dorp is gebouwd, waardoor de huizen en wegen over de rand in het water vallen.
"We hebben al 35 huizen verloren", zegt Malcolm Kerby, lid van de Coastal Concern Action Group. "Weg..." Hij kijkt vanaf het klif naar beneden. "Wordt dit nummertje 36?", zegt hij wijzend naar een huis dat zo'n 6 meter van de afgrond staat.
De woning is leeg, zoals de meeste huizen op Beach Road. De helft van de straat is al weggeslagen door de zee, waardoor de weg nu midden in de lucht plotseling ophoudt. Wandelaars worden gewaarschuwd met een bord waarop "road closed" staat, zodat ze niet per ongeluk in de afgrond lopen.
"Daar was eerst een weiland met paarden", zegt Kerby wijzend naar de zee. "Tussen de golven zie je soms nog de houten palen van het hek uitsteken."
Kerby kijkt jaloers naar Nederland. "Jullie investeren in jullie kust en creëren zelfs land", zegt hij:
Verderop langs de kust van Norfolk ligt het dorp Hemsby. Ook daar verkruimelt het klif, waardoor vakantiebungalows en woningen regelmatig de zee in kieperen.
Niet waardevol genoeg
Dit stuk van de Britse oostkust brokkelt gemiddeld 1,7 meter per jaar af. Het is daarmee de snelst eroderende kust van Europa. Erosie is hier geen nieuw fenomeen: de kust bestaat uit zachte materialen zoals zand, kalk en klei en trekt zich al sinds de Middeleeuwen terug. Maar door klimaatverandering, de stijgende zeespiegel en zware stormen in een hogere frequentie, is dit proces sterk aan het versnellen.
Hoewel sommige plekken aan de Engelse oostkust tegen de oprukkende zee worden beschermd, heeft de Britse regering nu besloten niet meer te investeren in de zeewering voor kust van Happisburgh. Het dorp is dunbevolkt, het boerenland en de woningen zijn niet waardevol genoeg om te beschermen.
Wat je wel of niet kunt beschermen tegen de zee, is een vraag die over de hele wereld steeds urgenter wordt: van laaggelegen gebieden in Vietnam en Bangladesh tot aan de kwetsbare kust van de Amerikaanse staat Louisiana. Terwijl Nederland kosten noch moeite spaart om met dijken en zeeweringen het land te beschermen, geldt die vanzelfsprekendheid in andere landen niet.
"In Nederland zou je dit probleem ook hebben, maar in plaats daarvan pompen jullie gigantische hoeveelheden zand op en bouwen jullie dammen en muren waarmee je de zee op afstand houdt," zegt hoogleraar Robert Nicholls, een van de meest vooraanstaande experts op het gebied aan kusterosie en klimaatverandering. "Dat kan bij een relatief korte kuststrook zoals in Nederland, maar zulke technieken zijn simpelweg niet overal ter wereld toepasbaar. Hier in Groot-Brittannië is de kustlijn veel te lang."
Ingrijpende beslissingen
Daarom wordt er een kosten-baten analyse gemaakt: is het gebied de moeite waard om te beschermen of moeten we de leefgebieden aanpassen? "Grote steden zoals Londen of Rotterdam zullen we in de toekomst blijven beschermen. Maar de bescherming van dunbevolkte kusten, zoals bijvoorbeeld Happisburgh, kost meer dan het land eigenlijk waard is. Bovendien: erosie op de ene plek kan verplaatsing van zand door de zee naar een andere plek betekenen, zodat daar de kust juist weer wordt beschermd. Daarom moet je voortdurend de afweging maken wat het waard is."
Nicholls is hoogleraar Climate Adaptation aan de University of East Anglia. Hij probeert zeestromingen, eigenschappen van de kust en erosiesnelheid op verschillende plekken in kaart te brengen, zodat overheden wereldwijd ingrijpende beslissingen kunnen nemen. Steeds vaker zullen we in de komende jaren antwoord moeten geven op de centrale vraag: gaan we het land beschermen of laten we de erosie op zijn beloop?
Geschiedenis kun je niet verplaatsen
"Dat levert lastige vragen op", aldus de Nicholls. "We moeten accepteren dat we het niet gaan winnen van de natuur. En de gevolgen van klimaatverandering moeten we gaan plannen." Hij denkt dat we op sommige plekken geld moeten uitgeven om het land tegen de zee te beschermen, maar er op andere plaatsen mee moeten leren leven dat we ons moeten terugtrekken, "terwijl de zee het land opslokt."
Terug in Happisburgh wijst Kerby op de 14e-eeuwse kerk en de begraafplaats eromheen. Er zijn op dit moment geen plannen om ook maar iets hiervan te redden, vertelt hij. "Mensen en huizen kun je verplaatsen", zegt hij. "Maar de geschiedenis niet."
