Mag EU-land gekort worden als rechtsstaat niet op orde is? Morgen oordeelt de rechter
Mag de Europese Commissie wel of niet geld inhouden voor een EU-land als de lidstaat zich niet houdt aan de rechtsstaatregels? Over deze belangrijke vraag buigt het Europees Hof van Justitie zich. Morgen is de uitspraak, die hoe dan ook grote gevolgen zal hebben.
De commissie ligt al langere tijd overhoop met Hongarije en Polen. De rechtsstaat gaat in deze landen steeds verder achteruit, volgens meerdere EU-instanties. Zo kreeg Polen een waarschuwing vanwege een omstreden tuchtkamer, die vooral rechters bestraft die de regeringspartij PiS niet steunen. Ook in Hongarije staan onafhankelijke rechters onder druk. Als de rechter de Europese Commissie gelijk geeft dan kunnen deze landen in de toekomst gekort worden.
Het hebben van een goede rechtsstaat is volgens de EU essentieel. De vrees is dat wanneer er geen goede en onafhankelijke rechters of media zijn een land verder achteruitgaat. Ook zijn er grote zorgen dat EU-geld door corruptie niet op de plek terechtkomt waar het moet komen. De meeste EU-landen, de Europese Commissie en het Europees Parlement willen dan ook kunnen ingrijpen als het misgaat. Daarom stemden zij allemaal in met het rechtsstaatmechanisme.
Polen en Hongarije waren absoluut niet te spreken over deze nieuwe maatregel. Ze stapten naar het Europees Hof van Justitie. En dat is niet zo gek, want beide landen krijgen behoorlijk wat geld vanuit de EU. In 2018 alleen kreeg Polen meer dan 16 miljard euro. In datzelfde jaar ontving Hongarije meer dan 6 miljard euro.
Als het hof de Europese Commissie gelijk geeft, betekent het niet dat Polen en Hongarije meteen gekort worden. Eurocommissaris Reynders liet onlangs al weten geen actie te ondernemen voor de Hongaarse verkiezingen. Die zijn in april.
NOS op 3 maakte eerder deze uitleg over de Poolse zaak:
En ook tegen Polen wordt er niet direct actie ondernomen, zo lijkt het. De Poolse president Duda deed onlangs een handreiking aan de commissie. Hij kondigde aan de tuchtkamer af te schaffen.
Maar voordat de commissie überhaupt zal beslissen om te korten op de subsidies, zal het Europees Hof van Justitie een besluit nemen of de EU dit wel mag doen. In december zei de advocaat-generaal, een adviesorgaan van het hof, dat de commissie wel degelijk mag korten als een EU-land zijn rechtsstaat niet op orde heeft. Maar morgen weten we het pas echt zeker.
