'Terroristische bedreiging verwijderd'; dit weten we over de operatie in Syrië
Een terroristische leider is "van het slagveld gehaald" en een "grote terroristische bedreiging" voor de wereld is verwijderd: zo beschrijft de Amerikaanse president Joe Biden de Amerikaanse operatie waarbij de leider van de terroristische organisatie IS, Abu Ibrahim al-Hashimi al-Qurayshi, omkwam.
Na een maandenlange planning duurde de operatie uiteindelijk twee uur; afgelopen dinsdag gaf Biden definitief groen licht. In de loop van vandaag zijn steeds meer gebeurtenissen van afgelopen nacht duidelijk geworden. Dit is wat we nu weten:
Luidspreker
De Amerikaanse operatie begint vlak na middernacht in de Syrische stad Atmeh. Amerikaanse legertoestellen vliegen over de stad en blijven hangen boven een vrijstaand huis. Per luidspreker wordt in het Arabisch gewaarschuwd om het pand te verlaten.
Volgens ooggetuigen is er vervolgens twee uur lang sprake van een patstelling. Totdat er met raketwerpers en machinegeweren wordt geschoten op de helikopters en er een hevig vuurgevecht losbarst. "We hoorden een spervuur aan kogels", zegt een buurtbewoner tegen nieuwssite Al-Jazeera.
Burgers die zich op de begane grond van het gebouw bevinden zijn toen in veiligheid gebracht, schrijft persbureau Reuters op basis van een hoge functionaris.
'Laffe daad'
Ondanks herhaaldelijke waarschuwingen eindigt de missie in een bloedbad. Al-Hashimi al-Qurayshi kiest uit wanhoop voor een "laffe daad", zoals Biden het zegt; hij blaast zichzelf op met een bomvest. Hij en de mensen om hem heen sterven ter plekke.
De ontploffing van de bom is zo heftig dat de lichamen uit het gebouw vliegen, schrijft Reuters.
Op beelden is de ravage en het bloedbad dat de bom aanricht duidelijk te zien.
Volgens woordvoerder John Kirby van het Amerikaanse ministerie van Defensie zijn bij de aanval vier burgers en vijf IS-strijders omgekomen; onder hen twee kinderen en de vrouw van Al-Hashimi al-Qurayshi en nog een kind op de tweede verdieping. Kirby zegt dat er "zeer sterke indicaties" zijn dat de Amerikaanse strijdkrachten niet verantwoordelijk zijn voor de burgerdoden.
Reddingswerkersorganisatie Syria Civil Defence, ook bekend als De Witte Helmen, spreekt over dertien doden, inclusief zes kinderen.
Bij de operatie zijn geen Amerikaanse slachtoffers gevallen; alle Amerikaanse militairen zijn veilig teruggekeerd, zegt Biden.
Een Amerikaanse helikopter ondervindt wel technische problemen; de Amerikaanse troepen hebben die noodgedwongen elders laten landen en vervolgens uit voorzorg vernietigd, zodat het niet door iemand anders in beslag kon worden genomen.
Biden werd tijdens de hele operatie live op de hoogte gehouden in de Situation Room van het Witte Huis.
Over Al-Hashimi al-Qurayshi is weinig bekend; hij bleef jarenlang grotendeels onder de radar, zegt onder meer expert terrorismebestrijding Daniele Raineri tegen CNN. Hij was sinds 2019 leider van de terroristische organisatie, toen hij Abu-Bakr al-Baghdadi opvolgde, die omkwam bij een Amerikaanse militaire operatie.
In 2014 was de IS-leider medeverantwoordelijk voor het ontvoeren, vermoorden en verkrachten van de jezidi-bevolking, een religieuze minderheidsgroep, zegt Kirby. De mannen werden vermoord en duizenden vrouwen en kinderen werden tot slaaf gemaakt.
Vorige maand was Al-Hashimi al-Qurayshi nog betrokken bij een gevangenisuitbraak in Syrië, waar de terreurorganisatie IS-gevangenen proberen te bevrijden. Dat gaat om de grootste aanval van Islamitische Staat sinds de terreurgroep in 2019 verslagen werd.
'Significante klap voor IS'
Hoeveel schade IS precies heeft opgelopen met de dood van hun leider is moeilijk te zeggen. "Ze zijn nu leiderloos, en dat is een significante klap", zegt Kirby. Maar, zegt hij ook, niemand doet een "overwinningsdansje". "IS is nog steeds een bedreiging."
Bidens woordvoerder Jen Psaki neemt iets sterkere woorden in de mond; de aanval betekent volgens haar een "catastrofale klap" voor IS.
Aanval vanaf de grond
Biden benadrukt in zijn toespraak dat er bewust is gekozen om geen luchtaanval uit te voeren; een operatie met speciale eenheden op de grond moet burgerslachtoffers zoveel mogelijk voorkomen.
Ook Kirby benadrukt dat het al lang besloten was om de operatie vanaf de grond uit te voeren, om burgerdoden te voorkomen.
