Loket voor onderzoekers om manipulatie en spionage tegen te gaan

Om wetenschappers en universiteiten beter te beschermen tegen ongewenste beïnvloeding van buitenaf en tegen spionage, is er vanaf nu een adviespunt dat ondersteuning kan bieden. Ook komt er een leidraad met landelijke richtlijnen. Dat schrijft minister Dijkgraaf in een brief aan de Tweede Kamer.

Er zijn toenemende zorgen over ongewenste inmenging van buitenaf. Zo bleek onlangs dat een onderzoekscentrum van de Vrije Universiteit in Amsterdam deels vanuit China gefinancierd wordt. Het centrum doet onder meer onderzoek naar mensenrechten.

Verder ontstonden vorig jaar in de academische wereld zorgen over een contract tussen de Rijksuniversiteit Groningen en het Groningen Confucius Instituut waarbij een docent deels door het instituut werd betaald. Die organisatie heeft banden met de Chinese overheid.

Risico's

Bij het (digitale) loket kunnen instellingen terecht met vragen over bijvoorbeeld wetenschappelijke uitwisselingen met landen met regimes waarbij Nederland kanttekeningen heeft.

De leidraad, een rapport waaraan de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) heeft meegewerkt, schetst dreigingen en risico's. Ook wordt erin beschreven welke maatregelen onderzoekscentra kunnen nemen.

Het rapport beschrijft dat "verschillende statelijke actoren" ook in Nederland "actief op zoek zijn naar kennis en technologie vanuit de intentie om de eigen militaire, politieke en economische macht te vergroten".

Volgens minister Dijkgraaf biedt internationale samenwerking in de wetenschap en het hoger onderwijs Nederland veel kansen en "dat moeten we ook stimuleren". Tegelijk noemt hij het belangrijk dat Nederlandse kennisinstellingen alert zijn en blijven op mogelijke risico's rond buitenlandse inmenging, misbruik van kennis of ethische kwesties die kleven aan de toepassing van onderzoeksresultaten. De leidraad en het loket kunnen hierbij volgens Dijkgraaf helpen.