'Overheden rommelen met stikstofrechten ten koste van de natuur'

Overheden maken regelmatig gebruik van stikstofrechten van gesloten of gestopte bedrijven om bouwprojecten te laten doorgaan. Dat leidt ertoe dat de natuur achteruitgaat, en vermoedelijk is het ook niet toegestaan, zeggen deskundigen tegen NRC.

In mei 2019 oordeelde de Raad van State dat er jarenlang te weinig was gedaan om de stikstofneerslag in Nederland terug te dringen. De vergunningverlening van duizenden bouwprojecten van provincies, gemeenten en het Rijk kwam hierdoor abrupt stil te liggen.

Om bouwprojecten toch toe te staan, moeten overheden elders stikstofuitstoot terugdringen, bijvoorbeeld door boerderijen op te kopen en te sluiten. Maar soms wordt daar volgens NRC wel heel creatief mee omgegaan. Zo gebruikt de provincie Noord-Holland de stikstofruimte van een fabriek die al twintig jaar dicht is. De rechten worden gebruikt voor de bouw van een complex met luxe appartementen.

De gemeente Schouwen-Duiveland doet hetzelfde met een warenhuis dat zeven jaar geleden is afgebrand.

'In strijd met de wet'

Door dat soort constructies wordt de stikstofuitstoot niet gecompenseerd, maar neemt die juist toe, zeggen deskundigen. Volgens hen zijn de berekeningen slechts op papier werkelijkheid en zijn ze in strijd met de Wet natuurbescherming.

Gemeenten en provincies menen op basis van bestaande wetgeving en jurisprudentie dat het gebruiken van de stikstofruimte van bedrijven die niet meer bestaan wel mag. Deskundigen trekken dat in twijfel. "Sinds de uitspraak van de Raad van State mag er netto geen toename van stikstof zijn", zegt Jan Willem Erisman, hoogleraar milieu en duurzaamheid in Leiden, tegen NRC.

Het terugdringen van de stikstofuitstoot staat hoog op de agenda van het nieuwe kabinet. In het regeerakkoord staat dat de uitstoot in 2030 gehalveerd moet zijn vergeleken met 2019.

Minister Van der Wal vindt het niet kunnen

In een reactie nam ook minister Van der Wal voor Natuur en Stikstof vanochtend afstand van het gebruiken van stikstofrechten van bedrijven die niet meer actief zijn. "Dat vind ik niet kunnen", zei ze voor de ministerraad.

Volgens Van der Wal is het gebruikmaken van de rechten van bestaande bedrijven ("salderen") een goed instrument. "Maar als we hele oude vergunningen gaan afstoffen en die ruimte inzetten, dan doen we niks voor de natuur. Dat noem ik de randjes opzoeken en die tijd is voorbij", benadrukte de minister. Ze wil dat wat de overheid doet juridisch deugt.

Van der Wal gaat ook zelf de provincies vertellen dat dit niet de juiste manier is.