Voor kwetsbaren breekt met versoepelingen een spannende tijd aan

• Bas de Vries

  Research-redacteur

"We zijn blij dat we op dit punt staan", zei premier Rutte gisteren in de persconferentie over de versoepelingen. Maar niet iedereen is onverdeeld enthousiast over het loslaten van de meeste maatregelen. Honderdduizenden Nederlanders hebben door wat voor oorzaak dan ook last van een verminderde afweer, waardoor vaccinaties hen minder goed beschermen tegen ernstige ziekte bij een coronabesmetting.

Voor hen en voor andere kwetsbare groepen is dit "een spannende tijd", zoals epidemioloog Alma Tostmann van het Nijmeegse Radboudumc het uitdrukt. "Zij worden steeds afhankelijker van hun eigen inspanningen om zich te beschermen. De besmettingscijfers zijn al torenhoog, maar wij weten dat die nog hoger zullen worden als gevolg van de versoepelingen. En daarmee lopen ook de risico's verder op voor deze groep."

De extra bescherming die moet worden georganiseerd, heeft niet alleen consequenties voor de kwetsbaren zelf. Voor hun directe omgeving heeft het eveneens grote gevolgen.

De nieuwe versoepelingen:

Zoals voor de 13-jarige zoon van Annelies Hilgersom uit Zoetermeer. Hilgersom, die sinds een niertransplantatie afweeronderdrukkende medicijnen slikt, vertelde afgelopen augustus aan de NOS dat zij op dat moment al anderhalf jaar in isolatie leefde met haar gezin. Inmiddels is dat bijna twee jaar.

Vorige maand zag het er even naar uit dat Hilgersoms zoon weer fysiek naar zijn middelbare school kon, in nauw overleg met haar internist. Maar een nieuwe piek in de besmettingen gooide roet in het eten. En nu omikron over het land golft, is er geen sprake meer van dat hij zich in de klas zou kunnen wagen. "Nergens gaat het virus zo hevig rond als op scholen", weet Annelies Hilgersom. "Ik heb nauwelijks antistoffen; wij kunnen het risico niet nemen dat corona ons huis binnenkomt."

Dus deed haar zoon vandaag weer een toets online, in de woonkamer, met zijn ouders als surveillanten. Eens per dag gaat het gezin naar buiten om, ver weg van andere mensen, in de natuur te wandelen en te voetballen.

Ondergewicht

Ook de 4-jarige zoon van Eva van Leeuwen uit Helmond gaat nog niet naar school. Niet alleen heeft zijn moeder diabetes en astma en moet zij "heel voorzichtig" zijn; hijzelf worstelt met een eetstoornis, die ervoor zorgt dat hij tegen ondergewicht aan zit.

"Hij speelt wel achter ons huis met andere kinderen", vertelt Eva van Leeuwen. "Alleen als een van de kinderen corona heeft of voortdurend hoest en niest, dan kan dat niet. Dat is voor hem niet altijd goed te begrijpen."

Volgens Tostmann zijn er verschillende manieren waarop overheid en maatschappij kwetsbare groepen kunnen helpen om goed door deze tijd te komen. "Deze mensen zijn gebaat bij de beste mondneusmaskers, de FFP2-maskers. Het zou goed zijn als die voor hen gratis beschikbaar zouden zijn. En het is belangrijk dat anderen een beetje empathisch blijven en rekening met ze houden, want kwetsbaren zijn niet altijd van de buitenkant meteen te herkennen."

Maar juist die empathie, daar ontbreekt het in de praktijk nog wel eens aan, heeft zowel Eva van Leeuwen als Annelies Hilgersom ondervonden. De laatste kreeg zelfs Veilig Thuis over de vloer, de instantie waar je melding kunt doen van kindermishandeling. "Een anoniem iemand had zich kennelijk zorgen gemaakt, zonder eerst bij ons te informeren wat er nou precies bij ons aan de hand was. Veilig Thuis was er gelukkig zelf ook verbaasd over toen we het uitlegden."

Niet meer genoemd in persconferenties

Hilgersom, zelf actief in de actiegroep #vergeetonsnietErnst, zou het met name goed vinden als er haast wordt gemaakt met nieuwe medicatie die beschikbaar begint te komen en "die onze groep beter zou beschermen". Ze doelt onder meer op een middel van AstraZeneca waarmee je antistoffen kunt aanvullen van mensen die daaraan een gebrek hebben. Dat middel is in Europa echter nog niet toegelaten.

Verder is er het covid-medicijn dat Pfizer heeft ontwikkeld. Dat mag van de Europese medicijnwaakhond EMA hangende het onderzoek ernaar al worden gebruikt. Nederland doet dat in afwachting van het definitieve oordeel nog niet, tot spijt van Hilgersom.

De actiegroep #VergeetOnsNietErnst is vooral bedoeld om te voorkomen dat de kwetsbare groepen verder uit beeld verdwijnen. Hilgersom: "De laatste tijd worden wij zelfs niet meer genoemd in de persconferenties. Van ons hoeft echt niet heel Nederland binnen te gaan zitten, maar er kan en moet wel rekening met ons worden gehouden."