Gouden Koets ooit weer laten rijden? 'Koning wil geen kant kiezen'

"Alleen als we deze weg tot verzoening samen afleggen, kan de Gouden Koets weer rijden op Prinsjesdag." Koning Willem-Alexander maakt veel reacties los met zijn videoboodschap dat hij de Gouden Koets voorlopig niet meer gebruikt bij officiële gelegenheden.

De een is teleurgesteld, de ander opgelucht, maar de videoboodschap roept ook vragen op. Zo zijn mensen benieuwd in welk scenario het rijtuig - dat omstreden is vanwege het zijpaneel 'Hulde der Koloniën' dat het koloniale verleden zou verheerlijken - weer door de Haagse straten kan rijden op de derde dinsdag van september.

Spagaat

Uit de formulering van de koning blijkt dat hij in een spagaat zit, want hij neemt geen definitief besluit over het lot van de Gouden Koets. Hij lijkt begrip te willen tonen voor zowel de voor- als de tegenstanders:

Sommige voorstanders van de koets zeggen op sociale media dat de koning is gezwicht voor linkse activisten. "Het is mooi dat de koning rekening houdt met de gevoelens van iedereen", zegt iemand op Twitter. "Maar zoals hij zegt, kun je het verleden niet veranderen. Daarom zou het Koninklijk Huis de Gouden Koets gewoon moeten kunnen gebruiken!"

Bij de tegenstanders waren de reacties op de videoboodschap gemengd. Enerzijds is er onder hen opluchting dat de koets voorlopig niet meer wordt gebruikt, maar er zijn ook vraagtekens waarom het een tijdelijk besluit is.

"Ik kreeg toch een aparte smaak in mijn mond toen ik dat hoorde", zegt Mitchell Esajas, medeoprichter van het archief rondom zwart erfgoed The Black Archives. "Wat mij betreft moet het permanent worden verplaatst naar het toekomstige Slavernijmuseum", legt hij uit in Nieuws en Co op NPO Radio 1.

Op meerdere punten is het besluit van de koning opvallend, legt verslaggever Koninklijk Huis Jozephine Trehy uit. Ten eerste wordt zoiets normaal nooit per videoboodschap bekendgemaakt, maar via een persbericht. "Je zou kunnen zeggen dat Willem-Alexander met zijn tijd probeert mee te gaan en dat deze vorm persoonlijker overkomt. Ook geeft het meer gewicht aan de beslissing."

Vaag

Verder valt het haar ook erg op dat de koning een opening houdt met zijn formulering: de koets zal weer kunnen rijden als Nederland er klaar voor is. "Het blijft vaag wat er de komende jaren precies moet gebeuren in de publieke discussie waardoor de Gouden Koets weer kan worden gebruikt", zegt Trehy.

"Verder is duidelijk dat Willem-Alexander geen kant wil kiezen, en dat kan hij als koning ook niet doen. Het is de rol van de koning om te verbinden. Maar dat is lastig in een discussie waar mensen zo recht tegenover elkaar staan." De tegenstanders van de koets zeggen: het verwijst naar ons koloniale slavernijverleden en is aanstootgevend. Terwijl voorstanders zeggen: het is ons cultureel erfgoed en traditie.

Verzoening

Alleen door naar elkaar te luisteren en begrip te tonen, kan er volgens de koning verzoening komen in de discussie over de koets. Gezien de grote tegenstellingen tussen voor- en tegenstanders lijkt dat lastig haalbaar.

"Ik kan me niet voorstellen dat mensen uit de zwarte gemeenschap en mensen die kritisch nadenken over het koloniaal verleden hier in de toekomst anders over gaan denken", vat Esajas het samen.

De vergulden rijkoets staat momenteel nog in het Amsterdam Museum. Artistiek directeur Margriet Schavemaker was verbaasd over de timing van Willem-Alexanders besluit. Want op de tentoonstelling, die nog tot februari loopt, wordt onderzocht wat de toekomst van de Gouden Koets moet zijn volgens de bezoekers.

Overigens had Schavemaker wel verwacht dat dit besluit vroeg of laat zou komen:

Uiteindelijk kan Willem-Alexander in deze discussie niet te veel risico's nemen, zegt Trehy. Zijn populariteit daalt al sinds de vakantie naar Griekenland en ook daarna zijn er nog wat misstappen geweest, zoals laatst het feestje van Amalia toen ze 18 jaar werd, benadrukt ze.

"Het is maar de vraag of dit besluit zal helpen het imago van het koningshuis te verbeteren. Want ook onder de directe achterban, de Oranjefans, zijn er veel mensen die deze discussie onzin vinden en het liefst de gouden koets zien rijden."