Omikron als griep? Hoe andere Europese landen omgaan met coronacijfers

"We moeten leren leven met het virus." Het was deze week een van de eerste uitspraken van de nieuwe minister van Volksgezondheid, Ernst Kuipers. Nederland is daar vooralsnog niet aan toe, ondanks versoepelingen van de huidige harde lockdown.

De laatste tijd klinkt steeds meer kritiek op de coronamaatregelen en daarbij wordt vaak gewezen naar onze buurlanden: waarom kun je net over de grens wel naar een restaurant of de bioscoop? De landen om ons heen lijken er veel minder moeite mee te hebben dat de besmettingscijfers als een raket omhoog gaan. Hoe gaan zij met de omikronvariant om?

België

In België is er dan geen lockdown, wel zijn er alsnog maatregelen genomen die in Nederland al een tijd de norm lijken. Zo moet je op veel plekken mondkapjes dragen, is thuiswerken verplicht, zijn nachtclubs dicht en is publiek bij sportwedstrijden niet toegestaan. De meest recente maatregelen zijn vlak voor Kerst ingesteld.

Het verschil zit 'm vooral in de IC-capaciteit, die in België veel groter is. De Belgen hebben 2000 bedden op ruim 11 miljoen inwoners. In Nederland zijn er 1150 bedden op ruim 17 miljoen mensen. Ook is België verder met de boostercampagne. "Als wij in België zenuwachtig worden, is het al pure paniek in Nederland", zei viroloog Marc Van Ranst eerder. "Als er in Nederland meer IC-bedden waren, was er nu waarschijnlijk geen lockdown."

Daarnaast is in België een discussie losgebarsten over het behandelen van corona als griep. Van Ranst denkt dat dat na de huidige omikrongolf kan. Daarmee bedoelt hij dat we niet bij elke nieuwe golf nog een waslijst aan maatregelen moeten treffen - ervan uitgaand dat omikron minder ziekmakend is. Toch is een dubbel griepseizoen alsnog heftig, zegt hij. "We moeten ons mentaal voorbereiden dat we dubbel zoveel doden kunnen hebben, maar daar zullen we de hele maatschappij niet voor op stelten zetten."

Collega-viroloog Steven Van Gucht, het gezicht van de coronapersconferenties in België, durft die conclusie nog niet te trekken. Nu zijn er nog coronamaatregelen, maar in een griepseizoen is dat niet het geval, dus is het ook lastig om corona nu al als griep te beschouwen, beargumenteert Van Gucht. Toch gaat het volgens hem ooit gebeuren. "Dat zal een geleidelijk iets zijn, maar nog niet na de omikrongolf."

Spanje

In Spanje zit het weer anders. Landelijk zijn er relatief weinig maatregelen. Spanjaarden moeten ook buiten mondkapjes op, maar verder beslissen de verschillende regio's zelf of ze restricties instellen. Zo moet je in sommige regio's een QR-code tonen in de horeca.

In Madrid, waar correspondent Rop Zoutberg zit, zijn er nauwelijks beperkingen, behalve de capaciteit in restaurants. Daar speelt vooral de druk van ondernemers een rol in de besluitvorming. "Met name de horeca was hier vorig jaar ontzettend belangrijk voor de herverkiezing van de regiopresident. Zij redde de sector en er werden zelfs flessen wijn met haar etiket erop verkocht. De neiging om de horeca te sluiten is hier heel klein, mede omdat er echt veel leven is in cafés en restaurants, anders dan in Nederland."

Waar de griepdiscussie bij de Belgen nog op virologenniveau blijft steken, heeft de regering in Spanje deze week al de wens uitgesproken om corona te 'vergriepen'. Spanje is in een vergevorderd stadium met het ontwikkelen van een nieuw monitoringssysteem voor het coronavirus, waarbij voortaan niet meer elke dag getest wordt, maar bepaalde gezondheidscentra en ziekenhuizen met steekproeven besmettingsgolven moeten opsporen.

Dat systeem zou later dit jaar ingevoerd moeten worden. Het plan heeft veel losgemaakt in Spanje, zegt Zoutberg. "Je merkt dat artsenorganisaties hier tegenover elkaar komen te staan. Ze zeggen: 'De regering doet heel enthousiast, maar het ontbreekt ze aan genoeg informatie om enthousiast te kunnen zijn. Daarvoor weten we nog te weinig over de effecten van omikron.'"

Duitsland

Bij onze oosterburen is deze week voor het eerst de grens van 80.000 nieuwe coronabesmettingen in 24 uur overschreden. Net als in Spanje nemen vooral de deelstaten zelf maatregelen op basis van wat nationaal wordt afgesproken. Het lijkt erop dat de landelijke regering extra maatregelen eind deze week mogelijk gaat maken.

Waarschijnlijk komt er een 2G-plusbeleid voor restaurants en cafés. Dat houdt in dat naast het tonen van een vaccinatie- en herstelbewijs ook een negatieve coronatest verplicht is. Dat laatste geldt niet voor mensen die hun boosterprik al hebben gehad.

In Duitsland speelt de IC-capaciteit een grote rol. Nergens in Europa zijn er (per 100.000 inwoners) meer bedden dan in Duitsland. Problemen worden nu verwacht bij het aanbieden van coronatests, omdat er zo veel besmettingen zijn. Ook maakt de regering zich zorgen dat veel mensen ziek thuis komen te zitten en dat kritieke beroepen onderbemand worden.

De nieuwe Duitse regering is verder van plan om een vaccinatieplicht in te voeren, maar dat plan moet nog helemaal worden uitgewerkt. Oorspronkelijk wilde bondskanselier Scholz dat de plicht uiterlijk in maart zal gaan gelden, maar dat is zeer waarschijnlijk niet meer haalbaar. Dat is de belangrijkste discussie die op het moment speelt, zegt correspondent Charlotte Waaijers.

"Ook binnen de regering is er verdeeldheid. Niet iedereen binnen de liberale FDP is bijvoorbeeld voor een prikplicht is, omdat de partij doorgaans juist tegen het inperken van vrijheden is." Dan is het ook nog eens onduidelijk wanneer erover gestemd wordt, zegt Waaijers. "Het duurt maar en het duurt maar. Oppositiepartij CDU/CSU wil dat de regering met een voorstel komt. Maar de regering wil dat het parlement zelf vrij is om met verschillende voorstellen te komen. En volgende maand is de parlementaire maand ook nog korter vanwege carnaval, dus er is ook minder tijd om daarmee aan de slag te gaan." Waarschijnlijk wordt er op zijn vroegst maart voor het eerst over de vaccinatieplicht gestemd.

Denemarken

In Denemarken is het aantal coronabesmettingen nog altijd hoog, maar de druk op de gezondheidszorg neemt af. Daarom gaat het land komend weekend verder versoepelen, vertelt correspondent Rolien Créton. "De cultuursector gaat weer open, zoals musea, bioscopen en theaters. Daar gelden dan wel maatregelen zoals de coronapas laten zien en mondkapjes dragen. Plekken waar veel mensen samenkomen, zoals het nachtleven en stadions, blijven dicht." Restaurants en winkels zijn ondanks de omikronvariant open gebleven.

De situatie in de ziekenhuizen is onder controle. "Dat komt niet alleen doordat omikron een mildere variant is, maar ook door het vaccinatietempo. Zo'n 55 procent van de Denen heeft al een boosterprik gehad." Denemarken heeft ook al de vierde prik goedgekeurd voor kwetsbaren. Zij kunnen die prik vanaf deze week al krijgen.

Verenigd Koninkrijk

Net als Denemarken loopt het Verenigd Koninkrijk voor op de rest van Europa. "Op landelijk niveau daalt het aantal besmettingen en medisch experts en politici spreken steeds meer optimisme en hoop uit. Ze vragen zich af of dit het begin zou kunnen zijn van een nieuwe fase, waarin het virus milder en minder ziekmakend is. Steeds meer prominente mensen zeggen dat de piek inmiddels voorbij is", vertelt correspondent Fleur Launspach.

Volgens Launspach heerst in het Verenigd Koninkrijk al langer het motto dat mensen met het virus 'moeten leven'. Ook daar zou de gedachte zijn dat de situatie langzaam verandert van een pandemie naar een endemie, net als in Spanje. In het Verenigd Koninkrijk zijn veel mensen ingeënt en gelden momenteel weinig coronamaatregelen. Op sommige plekken moeten mensen mondkapjes dragen, verder moeten mensen thuiswerken als het kan. "Nu wordt er zelfs gesproken over het eventueel loslaten van die, en daarmee alle, maatregelen eind deze maand", zegt Launspach.

Het aantal mensen op de intensive cares en aan de beademing daalt, maar toch hebben ziekenhuizen het nog zwaar. Dat komt ook doordat veel personeel uitvalt omdat ze besmet zijn met het coronavirus. "Vorige week werd er nog gesproken over het omvallen van NHS, de Britse gezondheidszorg. Maar ook de NHS is voorzichtig optimistisch."

De Britse regering kondigde vandaag bovendien aan dat de isolatieperiode van zeven naar vijf dagen gaat. Volgens Launspach is dat gedaan met het oog op de economie, maar ook om de personeelsuitval - bijvoorbeeld in de zorg - op te vangen.