Commissie: pushbacks ontoelaatbaar, ook voor Nederland dreigen dagvaardingen
Nederland moet meer doen tegen mensenrechtenschendingen bij het tegenhouden van migranten en vluchtelingen aan de Europese buitengrenzen, zegt de Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken (ACVZ) in een rapport. Het huidige beleid is volgens de commissie ontoelaatbaar, want het is in strijd met internationale standaarden en Europese waarden.
Volgens de ACVZ moet Nederland oppassen hier niet medeverantwoordelijk voor te zijn. "We zijn door een ondergrens gegaan in de EU." Bij zogeheten pushbacks worden migranten met geweld bij de grens tegengehouden en teruggestuurd. Dat gebeurde afgelopen jaar onder meer bij de grenzen tussen Griekenland en Turkije, Kroatië en Bosnië, en Polen en Wit-Rusland.
In oktober publiceerde het programma Pointer beelden uit Kroatië, waarop te zien is dat gemaskerde mannen met wapenstokken migranten terug de grens over slaan:
Nederland betaalt mee aan de bewaking van de buitengrenzen en levert daarvoor ook mankracht. Vluchtelingen hebben volgens het VN-vluchtelingenverdrag, dat ook door Nederland is ondertekend, recht om asiel te vragen in Europa.
Door de zogeheten pushbacks, het terugsturen van mensen bij de grens, krijgen vluchtelingen die kans niet. Maar daar bezwaar tegen maken bij de Europese grensbewaker Frontex of bij Europese instanties is eigenlijk ook niet mogelijk, zegt John Morijn van de commissie.
Europese organisaties kunnen niet voor nationale rechters worden gedaagd en ook niet voor het Europese Hof voor de Rechten van de Mens worden gebracht. Wel kunnen lidstaten worden gedagvaard als zij betrokken zijn bij mensenrechtenschendingen waaraan zij geld of mankracht hebben geleverd.
"Er zijn al Nederlandse advocaten bezig om zulke zaken voor te bereiden", zegt Morijn. Dat kan uiteindelijk tot schadeclaims leiden.
Het adviesorgaan roept het kabinet op in EU-verband meer werk te maken van de bescherming van migranten aan de Europese buitengrenzen. De houding van lidstaten moet van de commissie veranderen van 'waar komen we mee weg' naar 'wat moeten we doen'.
De ACVZ brengt meerdere keren per jaar onafhankelijk advies uit over onder andere vluchtelingenzaken en arbeidsmigranten aan de regering en de Tweede Kamer. Het adviesorgaan is vergelijkbaar met de Gezondheidsraad en de Onderwijsraad. De regering kan de commissie ook om adviezen vragen.
Het ministerie van Justitie en Veiligheid zegt het advies te hebben ontvangen en het te bestuderen. De Tweede Kamer houdt vanmiddag met verschillende organisaties een rondetafelgesprek over de pushbacks.
