Hoe 'the voice of darts' na een racistische grap voor eeuwig stil bleef
Jarenlang keek hij met jaloezie naar bokswedstrijden. "Let's get ready to rumble!", hoorde hij dan vanuit de ring. Het publiek werd wild. Zoiets wilde hij ook in de dartssport. En opeens ontstond het, zo eind jaren negentig op het WK-podium van de legendarische Lakeside Country Club.
"Are you ready?! Ladies and gentlemen, let's play darts!"
Dit is het tragische verhaal van Martin Fitzmaurice. Een markante Engelsman wiens stem en uitspraken voor eeuwig aan de dartssport verbonden zijn.
En een man die op het podium enorm geliefd was, maar achter de schermen niet altijd even leuk bleek.
Voor schut zetten
Fitzmaurice begon ooit als scheidsrechter. Toen Paul Lim in 1990 de eerste (en enige) negendarter - de perfecte leg - gooide op de Lakeside, riep Fitzmaurice de scores om. Maar hij werd vooral bekend als ceremoniemeester. Hij introduceerde de spelers, warmde de zaal op en hield een praatje na een duel.
Jacques Nieuwlaat is de bekendste dartsstem van Nederland. Ook hij weet wat het is om scheidsrechter of ceremoniemeester te zijn en geeft al jarenlang commentaar bij de sport namens RTL. Nieuwlaat maakte Fitzmaurice van dichtbij mee.
"Het was een heel grote man, larger than life zou je kunnen zeggen. Iemand met veel charisma. Hij was dan ook als stand-up comedian begonnen en dat nam hij mee op het dartpodium. Veelal pikte hij iemand uit het publiek en zette die dan voor schut", weet Nieuwlaat.
Hij had die grap al honderdduizend keer gemaakt, maar dit keer werd het hem fataal.
Raymond van Barneveld, die in die jaren furore maakte bij het WK op de Lakeside, herinnert zich dat ook nog. "Als Fitzmaurice op het podium stond en iemand in de zaal viel, begon hij als een soort jurylid punten uit te delen: six point eight, eight point two. Dan lag die zaal weer in een scheur."
Fitzmaurice maakte van een avondje darts een showvullend programma. "Hij bracht entertainment in de sport", vertelt Nieuwlaat. "Voor zijn tijd werd je naam gewoon opgenoemd als darter. Hij bedacht een bijnaam, somde de gewonnen titels op en zorgde voor een iconische introductie."
Lastig karakter
De Engelsman drukte zijn stempel op de sport. Op een positieve, maar ook op een negatieve manier. "Zijn karakter was lastig. Hij vond dat nieuwelingen veel respect voor hem moesten hebben, anders kon hij lastig worden. En het was een nare man als je hem tegen je had", aldus Nieuwlaat.
Met de jaren werd Fitzmaurice, toen al niet meer de jongste, een moeilijkere man. "Hij werd bitter en dat ging van kwaad tot erger", zegt Van Barneveld, die in 1998 als eerste niet-Britse darter het WK op Lakeside wist te winnen.
"In het begin vond hij die opmars van de Nederlanders nog wel leuk, maar naderhand dacht hij: wacht eens even, ons spelletje wordt hier van ons afgenomen. Het blijven toch trotse Engelsen."
Markant figuur
"Fitzmaurice was niet mijn grootste vriend, maar voor mij is hij altijd de 'voice of darts'", vervolgt 'Barney'. "Hij heeft er mede voor gezorgd dat iedereen in de jaren negentig aan de tv zat gekluisterd."
Van Barneveld, die als klein jochie al gefascineerd naar darts bij de BBC keek en daar Fitzmaurice ("toen al een markant figuur met een flink omvang") aan het werk zag, moet denken aan een van zijn eerste ontmoetingen met het dartsicoon. Een opmerkelijke, tijdens een toernooi in 1990 in Zandvoort.
Flinke eter
"Ik was met het Nederlandse team naar de Chinees. We waren daar met zijn drieën, dus je kunt je wel voorstellen dat de hele tafel vol stond met eten. Komt Fitzmaurice plots binnen. Dat was voor ons toen echt een held, we zagen hem alleen op tv."
"Hij begroet ons en kijkt naar de tafel vol eten. Het water liep hem meteen uit de mond. Dus ik vroeg of hij iets wilde proeven, maar dat wilde hij niet. Vervolgens komt de ober en die vraagt aan Fitzmaurice wat hij wil bestellen."
"Toen zei Fitzmaurice dat hij precies wilde hebben wat wij op onze tafel hadden staan. Hij bestelde dus voor drie personen. En hij at het nog gewoon op ook, hè!"
De tragiek in het verhaal van Fitzmaurice zit 'm in het einde. Eigenlijk zat zijn houdbaarheidsdatum er al een tijdje op. Dat merkte iedereen binnen de bond, behalve Fitzmaurice zelf. Hij bleef maar doorgaan. Totdat hij gedwongen moest stoppen.
Ongepaste grap wordt Fitzmaurice fataal
Het is 2013 en Fitzmaurice is 72 jaar. Bij een landenwedstrijd is hij ceremoniemeester. "Waarom? Omdat hij dat daar al 25 jaar lang was", legt Nieuwlaat uit. "En in de pauze maakte hij daar de grappen die hij ook al 25 jaar maakte. Alleen bleef de stream van dat toernooi tijdens de pauze aan."
"Fitzmaurice maakte een ongepaste grap in de zaal. Dat was ook zo, maar mensen moeten ook begrijpen dat hij die grap al honderdduizend keer maakte. Dit keer werd het hem fataal. Het was een racistische grap en het kwam in de media. Hij kon niets anders dan terug stappen."
In zijn ontslagbrief schreef Fitzmaurice dat hij de grap niet beledigend had bedoeld. Maar het is al te laat. Dartfans hebben de man met de bekendste stem van de sport nooit meer op een podium gezien. Drie jaar na het incident komt de dan 75-jarige Fitzmaurice te overlijden.
Nieuwlaat: "Het is ongelooflijk jammer hoe het is gelopen, want hij verdiende een groots afscheid. Fitzmaurice had kleinkinderen en ik hoop dat hij na zijn pensioen daar veel tijd mee heeft doorgebracht. Ik mis zijn aankondigingen eigenlijk ieder toernooi nog wel."
Daar sluit Van Barneveld zich bij aan. "Ik kan me geen betere spreekstalmeester voorstellen dan Martin Fitzmaurice."
