Reinier Paping won op een bord Brinta de barre tocht van 1963
Een held voor altijd, Reinier Paping. Een legendarische status, die Paping te danken heeft aan die ene barre winterdag op 18 januari 1963. Met wat studentenhaver, een metworst en een stuk chocolade op zak schreef hij die dag op indrukwekkende wijze de zwaarste Elfstedentocht in de geschiedenis op zijn naam.
Vandaag overleed hij - na een kort ziekbed - op 90-jarige leeftijd.
De Dedemsvaarter reed pas op 31-jarige leeftijd zijn eerste lange schaatstocht. De Ronde van Spannenburg, in december 1962. Hij eindigde als tweede, achter Jeen van den Berg, de winnaar van de Elfstedentocht van 1954. Drie weken later zouden de twee elkaar tijdens de legendarische tocht van '63 weer tegenkomen.
Allroundschaatser
In de jaren daarvoor was Paping een verdienstelijk langebaanschaatser, maar echt aansprekende resultaten boekte hij niet. Hij deed vijf keer mee aan de NK allround, met een vierde plaats in 1955 als beste prestatie.
Datzelfde jaar kwam hij ook in actie op de EK allround in Zweden, waar hij niet verder kwam dan een dertigste plaats. Wel verdiende hij aan het begin van zijn schaatscarrière een bijzondere bijnaam: Paping werd 'het vogeltje' genoemd, omdat hij zo zwaaide met zijn armen.
In 1963 werd alles anders. De heroïsche status van de Elfstedentocht van dat jaar is onomstreden: er lag 20 centimeter sneeuw in Friesland, bij de start vroor het 18 graden en in de loop van de dag stak een krachtige noordoostenwind op. Veel schaatsers moesten door sneeuwblindheid afhaken.
Van de 9.852 mensen die aan de tocht begonnen, kwamen er slechts 127 aan in Leeuwarden.
Even liggen
Paping leek weinig last te hebben van de barre omstandigheden. Hij reed weg uit een kopgroep en legde meer dan de helft van de tocht in zijn eentje af. In Harlingen lag hij drie minuten voor op zijn achtervolgers, in Franeker was de voorsprong opgelopen tot zo'n tien minuten.
Voor de vermoeide Paping gaf dat aanleiding om even te gaan liggen. "Ik begon bij mezelf te denken: stel je voor dat ik de Elfstedentocht kan winnen. Ik wilde even van het ijs af. Even met de benen in de lucht", zei Paping daarover in 2013, vijftig jaar na de tocht.
In 2013 werd de Elfstedentocht van 1963 minutieus gereconstrueerd in Andere Tijden Sport: de wedstrijd van 1963. Bekijk de hele aflevering hieronder. De tekst gaat verder onder de video.
"Van een omstander kreeg ik een jas aangereikt", vervolgde Paping. "Spontaan legde hij die in de sneeuw. Even, een minuut misschien. En toen moest ik weer verder. Het ging weer lekker."
Zuigers
Bij de eindstreep had Paping na 10 uur en 59 minuten schaatsen een voorsprong van 22 minuten op de nummer twee, Jan Uitham. Bij Leeuwarden stonden honderden mensen de winnaar op te wachten, onder wie toenmalig koningin Juliana en kroonprinses Beatrix.
Na de finish was het even schrikken voor Paping: er was een protest tegen hem ingediend omdat hij tussen Bartlehiem en Dokkum hulp zou hebben gehad van 'zuigers', lokale schaatsers die voor hem gingen rijden om hem uit de wind te houden.
Na twintig minuten overleg besloot de wedstrijdleiding de overwinning toch gewoon aan Paping toe te kennen.
Reclamecontract
En zo kwamen de prijzen voor zijn prestatie hem toe: twee jaarkaarten voor de ijsbaan in Deventer en een zilveren sigarettendoos. Nadat televisieverslaggever Joop van Zijl had gevraagd wat voor ontbijt Paping die ochtend had gehad, antwoordde de schaatser: "Och, wat lichte kost. Een bord Brinta."
Dit leverde hem bij het bedrijf een reclamecontract op. Ter waarde van 500 gulden, een aansteker en een föhn.
Na zijn schaatscarrière begon Paping een sportzaak in Zwolle. Aan zijn overwinning uit 1963 werd de Elfstedentochtlegende, die pas in 1985 in de persoon van Evert van Benthem een opvolger kreeg, nog dagelijks herinnerd. "Ik doe nog wel vaak de boodschappen in de supermarkt. Dan word ik iedere keer aangesproken. Iedereen in Zwolle kent me wel."
In 2017 reizen Reinier Paping (winnaar 1963) en Henk Angenent (winnaar 1997) af naar Canada om op bezoek te gaan bij Evert van Benthem (winnaar 1985 en 1986). Drie Elfstedenhelden halen herinneringen op aan de Tocht der Tochten.
