Links en rechts Amerika tegenover elkaar in de zaak Rittenhouse
Hij nam zijn verantwoordelijkheid. Kyle Rittenhouse zag op tv hoe mensen werden bestolen en hun bezittingen in brand werden gestoken. Daarop pakte hij zijn AR-15-semi-automatische wapen en ging hij de stad in om ze te beschermen. Een patriot die voor anderen in de bres sprong. Althans, zo ziet rechts Amerika hem: er werd geld ingezameld voor zijn verdediging.
Voor links Amerika is Rittenhouse een terrorist van eigen bodem, die uit racistische motieven naar de wapens greep en de confrontatie zocht. Volgens hen zijn de helden de drie mannen die door Rittenhouse werden neergeschoten. Zij probeerden hem te stoppen voor hij nog meer ellende kon aanrichten.
Twee Amerika's staan recht tegenover elkaar in de rechtszaak tegen Kyle Rittenhouse, die op 25 augustus 2020 in Kenosha, Wisconsin twee mensen doodde en een derde zwaar verwondde. Gisteren waren de slotpleidooien in de zaak, de jury is in beraad en kan ieder moment met een oordeel komen. Het gevoel dat bleef hangen gisteravond: vrijspraak voor Rittenhouse is zeker niet uitgesloten.
Bestuurders in Kenosha en de wijde omgeving bereiden zich voor op emotionele reacties, wat de jury ook beslist. De gouverneur van Wisconsin heeft vijfhonderd leden van de Nationale Garde paraat staan. Bij de politie in Chicago, honderd kilometer ten zuiden van Kenosha in de staat Illinois, zijn de verloven voor de komende dagen ingetrokken.
Black Lives Matter
Het begon allemaal met zeven politiekogels in de rug van Jacob Blake. Die 29-jarige zwarte man uit Kenosha werd bij een ruzie op straat zonder directe dreiging door een agent neergeschoten. Het was augustus vorig jaar, de Black Lives Matter-beweging demonstreerde in Amerikaanse steden na de eerdere moord op George Floyd. En de presidentsverkiezingen waren in aantocht: president Trump eiste law and order en een einde aan de demonstraties.
Het neerschieten van Blake werd destijds gefilmd:
Het stadje Kenosha werd direct na het politiegeweld tegen Jacob Blake een nieuw centrum van protest voor BLM. Wij waren er ook voor de NOS en zagen hoe vreedzame demonstranten laat in de avond plaatsmaakten voor anarchisten en radicaal-linkse relschoppers. Drie nachten op rij staken ze auto's in brand, gooiden ze ruiten in en werden winkels en bedrijven geplunderd.
We zagen ook de tegenreactie: mannen en vrouwen uit de wijde omgeving hingen zware wapens om en kwamen naar Kenosha, naar eigen zeggen om de eigendommen van de inwoners te beschermen. Sommigen vormden goed georganiseerde milities, anderen kwamen alleen of in kleine groepjes. Zoals Kyle Rittenhouse, op dat moment 17 jaar oud.
Vlak voor middernacht ging het mis, toen relschoppers en militieleden elkaar troffen in het centrum van Kenosha. Een man gooide een plastic tas naar Rittenhouse. De twee raakten in een achtervolging waarbij Rittenhouse vier schoten loste op de man. Hij was op slag dood. Rittenhouse vluchtte weg, werd tegen het asfalt gewerkt, waarop hij liggend op de grond nog twee mannen neerschoot. Een van hen overleed ook ter plekke, de ander verloor een deel van zijn arm maar overleefde.
Van het incident werden deze schokkende beelden gemaakt:
Voor niet-Amerikanen klinken deze feiten misschien vrij onomstotelijk: een minderjarige jongen die illegaal met een automatisch wapen rondloopt, een avondklok negeert, eigen rechter speelt en zo drie mensen neerschiet.
Maar dit is Amerika, het is Wisconsin, waar openlijk een wapen dragen mag. Weliswaar is dat voor een minderjarige verboden, maar dat is hooguit wangedrag; een kleine overtreding. In Wisconsin mag je een wapen gebruiken om jezelf te verdedigen, zolang je logischerwijs het gevoel kunt hebben dat je wordt bedreigd.
Tijdens de rechtszaak die de afgelopen twee weken werd gevoerd in de rechtbank van Kenosha, liep de openbaar aanklager daar tegenaan. Bewijs maar eens dat Rittenhouse zich niet bedreigd voelde. Daarbij stond de rechter alleen toe dat de zaak ging over het moment zelf: de confrontatie tussen de relschoppers en Rittenhouse. De aanloop, de keuze van de jongen om bewapend de stad in te gaan en de spanningen op te zoeken, werd grotendeels buiten beschouwing gelaten.
Diepgeworteld recht
Op basis van de vele videobeelden van de bewuste nacht, ontstonden twee verhalen in de rechtbank. Waarbij de aanklager de jury ervan probeerde te overtuigen dat Rittenhouse uit was op een confrontatie. En dat de mannen die hij neerschoot geen bedreiging voor hem waren, maar hem alleen probeerden te ontwapenen. De verdediging betoogde het tegenovergestelde: Rittenhouse was in gevaar en moest wel schieten.
Rittenhouse zelf legde in tranen deze verklaring af:
Als hij wordt veroordeeld, is de helft van Amerika woest. Republikeinen en rechtse media als Fox News zullen het uitleggen als een nieuw bewijs dat in het Amerika van vandaag het diepgewortelde recht op zelfverdediging langzaam verdwijnt.
Vrijspraak zal voor links Amerika en BLM-activisten moeilijk te verkroppen zijn. Alleen al vanwege de zaak waarvoor zij strijden: gelijke behandeling ongeacht huidskleur. Want hoe aannemelijk is het dat een zwarte man die heeft gedaan wat Rittenhouse deed, ermee wegkomt?
NOS-correspondent Arjen van der Horst bezocht in 2020 Kenosha en sprak met een burgermilitie:
