'Zelfmoordpoeder' Middel X is niet illegaal, maar verstrekken wel
Mogelijk honderden mensen kochten volgens het Openbaar Ministerie het 'zelfmoordpoeder' Middel X bij Alex S., die vandaag voor de rechter verscheen. De zaak is daarmee veel groter dan eerder werd aangenomen. Vijf vragen over Middel X.
Wat is Middel X?
Middel X is een conserveermiddel dat onder meer verkrijgbaar is bij chemische groothandels. Het kwam in de belangstelling toen de Coöperatie Laatste Wil (CLW) vertelde over het bestaan van het poeder. De organisatie zet zich sinds 2013 in voor zelfbeschikking rond het sterfbed en stelt dat het poeder leidt tot een humane dood.
De echte naam van het poeder wordt door Coöperatie Laatste Wil geheim gehouden, omdat slechts een kleine dosis nodig is voor suïcide. De exacte naam bekendmaken zou er volgens de organisatie toe kunnen leiden dat mensen grote hoeveelheden zouden aanschaffen en dat restanten worden weggegooid of blijven liggen. Dat zou een gevaar voor de gezondheid van anderen kunnen zijn.
Hoe vaak wordt het gebruikt?
In welke mate het middel gekocht en gebruikt wordt, is lastig te bepalen. Maar het is duidelijk dat de belangstelling sinds 2017 is toegenomen, merkt toxicoloog Antoinette van Riel van het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC) van het UMC Utrecht. "Voor 2018 kregen wij slechts enkele meldingen per jaar. Na media-aandacht voor zelfmoordpoeders in 2017, worden vaker zelfmoordpogingen gemeld met twee middelen. Nu krijgen we enkele tientallen meldingen per jaar."
Volgens de toxicoloog wordt Middel X in werkelijkheid vaker gebruikt. "Wij worden erbij gehaald als er hulpverlening aanwezig is en de patiënt nog in leven is, vrijwel niet als de persoon al overleden is."
Waarom is het middel de laatste tijd veel in het nieuws?
Middel X is dus redelijk makkelijk te krijgen, vooral in het buitenland. Maar het is strafbaar om het te leveren als de intentie van de afnemer is om het leven ermee te beëindigen. De afgelopen tijd werden meerdere mensen aangehouden voor het verstrekken van het middel.
Een van hen, Alex S., stond vandaag voor het eerst in de rechtbank. "Ik ben van mening dat iedereen mag beslissen wat iemand met zijn eigen lichaam kan doen", zei hij daar. "We zijn geen bezit van iemand anders, we mogen ons eigen lot bepalen."
Dat is ook min of meer het standpunt van de Coöperatie Laatste Wil, waar S. lid van is. De coöperatie is voor een legaal middel waarmee mensen een einde aan hun leven kunnen maken, maar is tegen het illegaal verstrekken hiervan.
Een van de andere aangehouden leden is psycholoog Wim van Dijk. Hij trad na zijn arrestatie in de openbaarheid en verklaarde het middel aan meer dan honderd mensen verstrekt te hebben. "Ik wil dat de maatschappelijke onrust zo groot wordt, dat justitie hier niet omheen kan", zei hij afgelopen weekend in de Volkskrant. "Burgerlijke ongehoorzaamheid is een rechtmatig middel om een gerechtvaardigd doel te bereiken."
Is het middel inderdaad humaan?
CLW stelt dat Middel X leidt tot een humane dood, maar over die claim zijn twijfels. Het NVIC meldt dat patiënten ernstig ziek worden voorafgaand aan het overlijden en ook sommige artsen uiten hun zorgen. Symptomen zijn volgens het NVIC vooral braken, buikpijn, benauwdheid, zweten, verwardheid, verlaagde bloeddruk en hartklachten.
Ook is een groot kritiekpunt dat jongeren het middel kunnen nemen en dat ze er relatief eenvoudig aan kunnen komen.
Wat zegt de wet?
Als iemand Middel X verstrekt aan een persoon die er zelfmoord mee pleegt, riskeert deze persoon een celstraf van drie jaar.
Demissionair minister De Jonge (Volksgezondheid) liet in september in antwoord op Kamervragen weten dat "onwenselijk is" dat het zelfmoordpoeder in omloop is. Hij stelt dat het kabinet dan ook een drempel heeft opgeworpen voor de beschikbaarheid van deze stoffen voor particulieren. Zo is er in 2019 een overeenkomst gesloten tussen Volksgezondheid en de Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie. Zij spraken af om de verkoop van deze stoffen aan particulieren te monitoren.
Om Middel X te verbieden, moet de wet aangepast worden. De Jonge zegt dat dit juist averechts zou kunnen werken. Zo zegt hij onder meer dat "juridische maatregelen bekendheid geven aan stoffen". Verder zegt hij dat het onmogelijk is om een "uitputtende lijst" op te stellen met alle stoffen die gebruikt kunnen worden voor zelfmoord.
