Hoe nu verder met de ambassadeurs in Turkije? 'Internationale rel als dit doorgaat'
De Turkse president Erdogan heeft gisteren in een toespraak gezegd dat hij opdracht heeft gegeven om de Nederlandse ambassadeur Marjanne de Kwaasteniet en ambassadeurs van negen andere landen uit te zetten. De regeringen van de landen waar het om gaat, reageren tot nu toe nog terughoudend en zeggen de situatie af te wachten.
Deskundigen vrezen voor een internationale diplomatieke rel en betwijfelen of er sprake is van inmenging - zoals Erdogan beweert.
De ambassadeurs die mogelijk worden uitgezet, hadden zich in een gezamenlijke verklaring uitgesproken voor de vrijlating van zakenman en filantroop Osman Kavala. Hij zit sinds 2017 zonder proces vast. Hij wordt er in Turkije van beschuldigd in 2013 demonstraties te hebben gefinancierd en betrokken te zijn bij de mislukte staatsgreep in 2016.
Naast de Nederlandse ambassadeur, dreigen ook de ambassadeurs van Noorwegen, Denemarken, Zweden, Finland, Duitsland, Frankrijk, de Verenigde Staten, Canada en Nieuw-Zeeland het land te worden uitgezet. Ook daar wordt de zaak aandachtig gevolgd.
Erdogan ziet de oproep van de ambassadeurs als bemoeienis met een interne aangelegenheid. Volgens het verdrag van Wenen inzake diplomatiek verkeer, waarin de regels voor diplomaten zijn vastgelegd, hebben diplomaten de plicht om zich "niet in te mengen in de binnenlandse zaken van het ontvangende land".
Nederlandse deskundigen betwijfelen of er sprake is van inmenging van de diplomaten. Erik-Jan Zürcher, emeritus hoogleraar Turkse talen en culturen: "Ze hebben bij mijn weten niets gezegd over de Turkse rechtsspraak. Ze hebben alleen gezegd dat Turkije zich aan een vonnis moet houden van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens".
Het statement dat de ambassadeurs in dit geval hebben afgegeven, is een standpunt van de regeringen die hen hebben uitgezonden, zegt diplomatiedeskundige Robert van de Roer. "Een ambassadeur is niet meer dan een boodschapper van regeringsstandpunten, een gezant van zijn regering. Bovendien heeft het Europees Hof - waar Turkije bij is aangesloten - ook gezegd dat Kavala moet worden vrijgelaten."
Tegelijkertijd is het nog maar de vraag of de ambassadeurs daadwerkelijk worden uitgezet, zeggen de experts. Van de Roer: "Erdogan heeft dit in een toespraak gezegd en het lijkt vooral Bokito-gedrag om binnenlands applaus te genereren. Achter de schermen doen onder meer Duitse diplomaten pogingen om de situatie te deëscaleren."
Toch acht Van de Roer het onwaarschijnlijk dat Erdogan "zomaar even" terugkomt van zijn besluit. "Hij is niet het type leider dat de ene dag zegt: ik zet ze het land uit en de volgende dag roept: ze zijn van harte welkom."
Andere gedachten
Zo ziet Zürcher het ook. "In kringen van het Turkse ministerie van Buitenlandse Zaken zijn ze hierdoor totaal overvallen. Ik denk dat ze nog wel pogingen zullen doen om Erdogan op andere gedachten te brengen. Aan de andere kant zou hij wel erg veel gezichtsverlies lijden als hij ze nu niet zou uitzetten."
Van de Roer vreest voor een rel. "Als dit echt doorgaat, heb je een rel van internationaal formaat. Er zijn dan niet alleen bilaterale tegenmaatregelen van de getroffen landen tegen Turkije mogelijk, maar ook protest van de Europese Unie en de NAVO, omdat het hier om behoorlijk wat ambassadeurs van EU- en NAVO-landen gaat."
