Het is druk op de weg en het wordt nog drukker: wat kunnen we daaraan doen?

• Wilco Tielemans

  redacteur Online

Helemaal terug op het niveau van voor corona zijn we nog niet, maar iedereen die met de auto naar het werk gaat zal het beamen: het is de afgelopen weken een stuk drukker geworden op de snelweg. Is daar, nu we middenin de traditioneel drukke verkeersmaand oktober zitten, nog iets aan te doen?

Dinsdag 14 september, Den Haag. Demissionair premier Rutte en minister De Jonge (Volksgezondheid) maken in hun coronapersconferentie versoepelingen bekend, die op 25 september ingaan. Het dringende thuiswerkadvies wordt aangepast naar "werk thuis als het kan, op kantoor als het moet". Werkgevers en werknemers moeten daar vervolgens samen afspraken over maken.

Verbazing

Rutte noemde het op zijn persconferentie een lichte versoepeling, maar bij Arnoud Broekhuis en zijn collega's van de ANWB was de verbazing groot toen ze op de eerste werkdag van de nieuwe maatregelen naar de ochtendspits keken. "Anderhalf jaar lang waren de files zo goed als verdwenen. Die maandagochtend werden wij echt overvallen door de drukte."

De ochtendspits is bij de ANWB de graadmeter voor het woon-werkverkeer. "Niemand gaat voor de lol in een file staan: mensen die de auto voor iets anders gebruiken, wachten wel tot na 09.30 uur", zegt Broekhuis. Nu we in de drukke verkeersmaand oktober zitten en de herfst zijn gezicht laat zien, kan het aantal filekilometers flink oplopen.

"Het is donker 's ochtends, mensen rijden langzamer als het regent en pakken dan sowieso ook eerder de auto. Allemaal zaken die de verwerkingscapaciteit van de wegen verminderen." Broekhuis wijst als verklaring voor de drukte ook op het hoge aantal verkochte tweedehandsauto's, mede veroorzaakt doordat mensen het openbaar vervoer meden vanwege corona.

Broekhuis ziet als oplossing voor de drukte kansen in het spreiden van het woon-werkverkeer. "Op dinsdagochtend en donderdagavond zien we ontzettend veel mensen op de weg, maar op woensdag- en vrijdagochtend is er in de spits maar weinig verkeer."

Nieuw asfalt

Meer wegen aanleggen dan? Dat verlegt de knelpunten alleen maar, roepen tegenstanders al jaren. Tel daarbij op dat het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat met Prinsjesdag alleen het onderhoud aan alle wegen en bruggen een van de grootste infrastructurele opgaves uit de geschiedenis noemde en je weet: nieuwe wegen liggen er niet morgen. Tot 2028 is ongeveer 25 miljard euro beschikbaar om nieuwe wegen aan te leggen en knelpunten op te lossen.

Is thuiswerken dan de oplossing? Als veel mensen een paar dagen in de week zouden thuiswerken heeft dat volgens het Planbureau voor de Leefomgeving in een recent rapport naar verwachting het grootste effect op de mobiliteit.

Maar veel werkgevers zijn nog niet met die vraag bezig. Dinsdag bleek uit onderzoek van I&O Research dat zes op de tien werkgevers nog niet duidelijk hebben gemaakt aan het personeel hoe er na de coronapandemie wordt omgegaan met thuiswerken. Dat betekent dat mensen die wel thuis willen werken dat lang niet altijd ook echt gaan doen.

Cultuurverandering

Filecijfers zijn dagkoersen, die fluctueren met bijvoorbeeld de seizoenen, de economie, het weer en ongevallen, zegt mobiliteitsonderzoeker Danielle Snellen van het Planbureau voor de Leefomgeving. "Nu veel mensen na anderhalf jaar thuiswerken eindelijk weer naar kantoor mogen, is het niet gek dat ze daar ook gebruik van maken", zegt ze.

En als iedereen weer als vanouds naar kantoor gaat, worden de files ook niet korter. Om de kansen van thuiswerken te benutten en daarmee verkeersdrukte te verminderen, is een cultuurverandering nodig.

"Dat was een van de belangrijkste conclusies van ons rapport", zegt Snellen. "Die cultuurverandering is er niet van vandaag op morgen, dat heeft tijd nodig. Het vinden van een nieuwe balans, waarin thuiswerken een volwaardige status heeft, vergt inzet van werknemers, werkgevers en de overheid."