Rob Koster
Economieverslaggever
Rob Koster
Economieverslaggever
De prijzen van gas en elektriciteit zijn op dit moment zo hoog dat de productie van bepaalde producten niet meer uit kan. De prijs van gas heeft met een vervijfvoudiging in het afgelopen jaar een recordhoogte bereikt. Omdat veel elektriciteit van gascentrales komt, stijgt de elektriciteitsprijs mee.
Dat heeft grote gevolgen voor bedrijven die veel gas of elektriciteit gebruiken. Zo vreest aluminiumfabriek Aldel in Delfzijl voor het voorbestaan en heeft kunstmestfabriek Yara in Sluiskil de productie van ammoniak afgebouwd. Ook kleinere bedrijven zoals steenfabrieken lijden onder de extreem hoge gasprijs.
Bij steenfabriek Strating in het Groningse Oude Pekela hebben ze geen idee wat de bakstenen voor de bouw volgend jaar gaan kosten:
Tijdens de coronapandemie stortte de prijs van gas volledig in, omdat veel fabrieken de productie stopten of verminderden. Het afgelopen jaar herstelde de prijs zich snel toen overal ter wereld de economische groei aantrok. In de afgelopen maanden steeg de gasprijs als een raket naar het huidige recordniveau en het einde lijkt nog niet in zicht.
In het Zeeuwse Sluiskil staat de grootste kunstmestfabriek van Europa. De fabriek van de Noorse multinational Yara verbruikt in Nederland net zoveel aardgas als 1,3 miljoen huishoudens. De productie van ammoniak uit aardgas in Europa is met 40 procent teruggebracht.
De ammoniak die nodig is voor de productie van kunstmest wordt nu gedeeltelijk ingekocht, de fabrieken in Zeeland hebben de productie verminderd.
De marges staan sterk onder druk maar er is geen paniek. "Wij gaan ervan uit dat deze extreme prijzen tijdelijk zijn," zegt Gijsbrecht Gunter van de kunstmestfabriek in Sluiskil.
Aluminiumfabriek vreest voortbestaan
Bij aluminiumfabriek Aldel in Delfzijl zijn de zorgen groot. De fabriek met zo'n 400 medewerkers draait op elektriciteit. De fabriek verbruikt net zo veel elektriciteit als de stad Groningen en heeft al jaren moeite om het hoofd boven water te houden.
Met de huidige energieprijzen kan het bedrijf geen geld verdienen, rekent financieel-directeur Eric Wildschut voor: "Met deze prijs zijn de elektriciteitskosten van een ton aluminium zo'n 2400 euro. De marktprijs van een ton aluminium is zo'n 2500 euro. De marge van 100 euro per ton is niet genoeg om grondstoffen, personeel en overige kosten te betalen."
Ook de zinkfabriek van het bedrijf Nyrstar in Budel aan de Belgische grens ziet het verdienmodel ten onder gaan. "De prijzen zijn zo hoog dat produceren tijdens de duurdere uren geen zin meer heeft", zegt Guido Janssen van Nyrstar. "De prijzen pieken echt in de ochtend en einde middag/begin avond. Dan schakelen we terug." Stroom is normaal gesproken 40 procent van de kosten van Nyrstar, nu is dat volgens Janssen 80 procent.
Het bedrijventerrein Nystar in Budel:
Nyrstar en Aldel zijn in gesprek met het ministerie van Economische Zaken en Klimaat over hulp van de overheid via belastingverlaging of andere maatregelen. De bedrijven zijn volledig geëlektrificeerd en stoten zelf nauwelijks CO2 uit. Dat gebeurt bij het opwekken van de elektriciteit die zij inkopen wel en daarvoor worden ze belast via de elektriciteitsrekening. Het probleem is volgens de bedrijven dat in Nederland de compensatie hiervoor stukken lager is dan in onze buurlanden.
Bedrijven gaan er vooralsnog van uit dat de prijzen in het voorjaar van 2022 weer gaan zakken, maar zeker is dat niet. Wel zeker is dat het Nederlandse bedrijfsleven net als huishoudens zal moeten wennen aan sterk variërende prijzen nu het gas niet meer in grote hoeveelheden uit de eigen bodem komt.
