Jake Davison, de 22-jarige aanslagpleger die vorige week in de Engelse kustplaats Plymouth vijf mensen doodschoot en daarna zelfmoord pleegde, noemde zichzelf een 'incel'. In video's en berichten die Davison online plaatste, omschreef hij zichzelf als depressief en teleurgesteld, maar ook als een "dikke en lelijke maagd" die een "seksleven is ontnomen".
Het woord incel staat voor involuntary celibate: onvrijwillig celibatair, iemand die geen seks heeft, maar dat wel wil. Een aantal dagen voor de schietpartij, waarbij Davison ook zijn eigen moeder en een 3-jarig meisje het leven benam, plaatste hij haatdragende tirades online waarin hij vrouwen "arrogant en respectloos" noemde. Veel van zijn online sporen laten affiniteit zien met de incel-beweging.
De incel-beweging is uitgegroeid tot een radicaliserende internetsubcultuur waarin vrouwenhaat domineert. Op internetfora wordt vrijuit gesproken en gefantaseerd over massamoord en massale verkrachtingen.
Elliot Rodger
De incel-beweging is in verband gebracht met vijf grootschalige schietpartijen in de Verenigde Staten en Canada. Na de aanslag in Plymouth staat de groepering nu ook in het Verenigd Koninkrijk vol in de aandacht.
Neil Basu, het hoofd van de Britse antiterreureenheid, sprak eerder al zijn zorgen uit over het feit dat jonge mannen op internetfora door incel-groepen en andere extremistische bewegingen worden aangespoord om geweld te plegen.
De bekendste incel is Elliot Rodger, die in 2014 op een universiteitscampus in Californië zes mensen om het leven bracht en veertien mensen verwondde. Volgens Rodger moesten de vrouwelijke slachtoffers boeten omdat ze hem afwezen, terwijl de mannelijke slachtoffers het moesten ontgelden omdat zij wél seksueel actief waren. De 22-jarige riep expliciet op tot geweld en liet een 140-pagina's lang manifest achter.
Er ontstaat een gezamenlijke haat tegen vrouwen die hen het 'recht' op seks en geluk zouden hebben ontnomen.
Rodger wordt binnen de incel-beweging als de grondlegger van de ideologie gezien. "Er wordt naar hem verwezen als 'the supreme gentleman' zoals hij zichzelf noemde in het manifest", vertelt Katherine Denkinson. Ze deed jarenlang onderzoek naar de incel-beweging en begeeft zich vaak undercover op forums. "Deelnemers kiezen Rodger graag als hun profielfoto. Ze kijken tegen hem op, vereren hem. Hij deed écht waarover veel anderen leden alleen maar fantaseren."
In tegenstelling tot de dader in Plymouth was Rodger verbolgen over het idee dat vrouwen niet inzagen hoe aantrekkelijk hij was. Davison, de Engelse geweldpleger, was daarentegen geobsedeerd door zijn eigen lelijkheid en overgewicht.
"Deze mannen en jongens komen met een incel-groep in aanraking omdat ze gefrustreerd zijn. Online zoeken ze naar mensen door wie ze zich begrepen voelen. De gesprekken op dit soort forums worden steeds negatiever en de frustratie gaat zich steeds meer richten op externe factoren", legt Denkinson uit.
"Hierdoor ontstaat een gezamenlijke haat tegen vrouwen die hen het 'recht' op seks en geluk zouden hebben ontnomen. De meer gematigde incels doen mee met de extremere leden, uit angst om uit de groep te worden gezet. Dat heeft een versterkend effect, het wordt een soort echokamer waarin mensen uiteindelijk echt aangezet kunnen worden tot geweld."
Ook de Canadese aanslagpleger Alek Minassian was een van Elliot Rodger's volgelingen. Geïnspireerd door de incel-beweging reed Minassian met een busje in op een groep voetgangers in Toronto. Daarbij kwamen tien mensen, acht vrouwen en twee mannen, om het leven. "Ik heb mijn missie volbracht", zei Minassian tijdens de politieverhoren die volgden.
Na de aanslag besloten de autoriteiten in Canada de incel-beweging op de lijst met gewelddadige en extremistische groeperingen te zetten. In het Verenigd Koninkrijk speelt nu hetzelfde vraagstuk: moeten we deze beweging niet als een terreurgroep definiëren?
Volgens incel-expert Denkinson wel: "Ze hebben een gezamenlijk gedachtengoed, een gedeelde ideologie: vrouwenhaat. Ook roepen ze net als een terreurgroep op tot geweld. In ieder geval moeten 'incels' gezien worden als extremisten zodat er meer aandacht voor komt en deze groepen beter worden gemonitord. Als er meer expertise is hoe deze groepen werken en wat voor gedrag ze vertonen, kan de politie een beter onderscheid maken tussen leden die maar iets roepen en leden die daadwerkelijk iets gaan doen."
Incels in Nederland
Ook in Nederland zijn incels online actief. Trouw publiceerde in 2018 al een verhaal waaruit bleek dat er minstens zes Nederlanders betrokken waren bij een incelforum. Daarin werden ook moordfantasieën uitgesproken.
Als aparte groep komen incels echter niet voor in het Dreigingsbeeld Terrorisme, een periodiek rapport van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid. Volgens terrorisme-expert Jelle van Buuren moeten incels ook niet als groep beschouwd worden: "Het gaat over een online gemeenschap die zich weinig aantrekt van landsgrenzen. Op fora als 8Chan en Reddit zie je wel gebruikers die zich uiten in het Nederlands of een Nederlands vlaggetje hebben, maar of die mensen zich dan in Nederland bevinden weet je niet."
Daarom is het volgens Van Buuren ook onmogelijk om een schatting te geven van het aantal Nederlanders dat soortgelijke gedachten heeft. Er is geen sprake van een omlijnde groep en geen netwerk dat te infiltreren valt, zoals bijvoorbeeld bij extreemrechts of jihadisten.
De NCTV schat de dreiging van incels in Nederland vooralsnog erg laag in. Niet onterecht, denkt Van Buuren: "Het aantal aanslagen wereldwijd dat je kunt toeschrijven aan rechtsextremisten of jihadisten is vele malen hoger."
