Weertman denkt aan alles, maar vergeet te improviseren in Tokio
Hot & Humid. Een kleine vijf jaar lang stond het leven van openwaterzwemmer Ferry Weertman in het teken van een protocol met die naam, een richtlijn waar met het oog op een goede afloop van Tokio 2020 twee zaken centraal stonden. Hitte en vochtigheid.
Wilde de olympisch kampioen van Rio in de Japanse metropool zijn titel verdedigen op de 10 kilometer, zo luidde de redenatie, dan diende zo goed als mogelijk te worden afgerekend met de loodzware omstandigheden ter plaatse. Zijn missie mislukte: hij werd dit keer slechts zevende.
Een topprestatie leveren in buitenlucht die onwillekeurig doet denken aan een stoomcabine en door het hoofd koel te houden in rimpelloos water dat de 29 graden ruimschoots overstijgt, vroeg om een zorgvuldige, langdurige voorbereiding.
Sinds 2016 stond alles in het teken van dat ene speerpunt, waarbij kosten noch moeite werden gespaard. De 29-jarige Weertman ging door de medische molen om te ontdekken wat er met zijn lichaam gebeurt bij langdurige inspanningen onder hoge temperaturen. Drinkprotocollen en ijsvesten moesten oververhitting voorkomen.
Anoniem en zonder ook maar een moment iets van zijn statuur te tonen, voltooide hij zijn race.
Om te leren presteren onder extreme omstandigheden werden er trainingskampen belegd in Thailand en Singapore, waar de klimatologische omstandigheden nagenoeg gelijk zijn aan die in Japan. Toen die als gevolg van de corona-pandemie geen doorgang konden vinden, nam Weertman tot driemaal toe de wijk naar Curaçao. Het was daar weliswaar niet vochtig, de hitte is in de Cariben een immer vertrouwde bondgenoot.
Skippyballen
Lag hij in het water van het eigen Pieter van den Hoogenband Zwemstadion, dan zwom hij soms met een wedstrijdpak om de kerntemperatuur van zijn lichaam de hoogte in te jagen. En waar bondscoach Marcel Wouda vijf jaar geleden als een volleerd doe-het-zelver een finishplaat in elkaar timmerde om het aantikken te trainen, verfijnde Weertman ditmaal vooral de kunst van het ronden van de boeien.
In het water van het Eindhovense zwembad dreven skippyballen die met touwen en gewichten uit de krachtruimte op hun plaats werden gehouden. Met zijn trainingsmaten Pepijn Smits en Sander en Vincent Crooijmans zwom hij zo kort mogelijk langs de skippyballen om op die wijze wedstrijdsituaties te simuleren, waarbij naar hartenlust werd getrokken en geduwd.
De laatste vier weken van de voorbereiding zocht Weertman dichter bij huis. In de tuin van Huize Weertman-Kromowidjojo ligt een jetstream, een klein zwembad met tegenstroom waar de olympisch kampioen vier maal per week in dook.
De voordelen waren tweeledig. Doordat hij niet in een 50-meterbad zwom, had hij niet te maken met hinderlijke keerpunten en kon hij een half uur lang aan één stuk zwemmen. Daarnaast was er de mogelijkheid de watertemperatuur op te schroeven tot 30 graden, waarmee het aanvoelde alsof hij in de baai van Tokio lag.
Remmende voorsprong
Er werd veel gevraagd van de inventiviteit van de zwemmer, zijn coach Thijs Hagelstein en supervisor Wouda. Het trio had immers te maken met de wet van de remmende voorsprong. Waar Wouda al sinds 2006 met allerlei innovaties op de proppen kwam en daarmee de basis legde voor de olympische titel van Maarten van der Weijden tijdens Peking 2008, raakten de ideeën uitgeput en werd het gaandeweg steeds moeilijker om de tegenstanders op het vlak van vernieuwingen af te troeven.
Bovendien was het onbevangene er bij Weertman af na het winnen van olympisch goud op de Copacabana. Toen gold hij, als Europees en vice-wereldkampioen, als kanshebber en had hij niets te verliezen. Nu kon hij, met zijn statuur, nauwelijks iets winnen.
Hij was de man op wie in Japan veler ogen waren gericht, ook al kende hij een mindere aanloop naar Tokio 2020. Weertman zwom in de olympische jaargang slechts twee grote internationale wedstrijden. Tijdens de World Cup van Doha finishte hij als achtste in een wedstrijd die hem 'veel leermomenten' opleverde. De Europese titelstrijd in Boedapest, in mei, leverde hem een al even teleurstellende vierde plaats op.
Dooddoener
Misschien zat er dan toch een kern van waarheid in die vreselijke dooddoener, besefte Weertman. Olympisch kampioen worden is minder moeilijk dan olympisch kampioen blijven.
De verschillen moesten in Japan gemaakt worden op detailniveau. Met werkelijk alles werd in de aanloop naar Tokio 2020 rekening gehouden. Behalve met het scenario waarbij één tegenstander er met kop en schouders bovenuit zou steken en er vanaf de start vandoor ging.
De Zuid-Afrikaan Jared Poort probeerde tijdens Rio 2016 op die manier zijn tegenstanders in het koude water van de Atlantische Oceaan te verrassen. In het warme water van Odaiba Marine Park stond een dergelijke strategie gelijk aan sportieve zelfmoord, zo heette het.
Florian Wellbrock, die vanaf het startschot de leiding nam in de wedstrijd, toonde het ongelijk van die theorie aan. De Duitser, in Maagdenburg een ploeggenoot van Sharon van Rouwendaal, spotte met alle wetten van het openwaterzwemmen die zeggen dat grote wedstrijden per definitie in een eindsprint eindigen. De regerend wereldkampioen, die een week eerder in het zwembad bij wijze van opwarmer brons pakte op de 1.500 vrij, leidde van de eerste tot en met de laatste meter.
De uittredend olympisch kampioen vertolkte weinig meer dan een rol als figurant. Hij tikte uiteindelijk aan als zevende, op bijna drie minuten van winnaar Wellbrock. Eenmaal terug op de kant zuchtte Weertman bij de nabeschouwing van de wedstrijd eerst een paar keer diep alvorens hij zijn tranen de vrije loop liet.
De voorbereiding was 'supergoed' geweest, op dat vlak had hij het in ieder geval nergens laten liggen. En tactisch had hij ook alles op een rijtje. "Ik had een goed raceplan", snikte hij. "Het paste alleen niet bij deze wedstrijd."
Geen Plan B of C
Zijn voornemen om in het tweede deel van de race te versnellen werd gedwarsboomd door de snelle start van Wellbrock. Het ontbrak hem vervolgens aan zo'n beetje alles, zoals de kracht om aan te haken bij een groep die (tevergeefs) de jacht op de koploper had geopend. Weertman beschikte evenmin over een Plan B of C en betaalde daar de tol voor. Anoniem en zonder ook maar een moment iets van zijn statuur te tonen voltooide hij zijn race.
In de broeikas die Tokio heette, liep de finale daarmee uit op een koude douche. Sinds 2016 ging het over Hot & Humid. In amper twee uur tijd draaide het uit op Defeated & Disappointed. Verslagen en teleurgesteld.
