Weinig grootontvangers volgen voorbeeld Booking.com bij terugbetalen loonsteun

Geen van de andere 25 grootontvangers van loonsteun lijken het voorbeeld te volgen van Booking.com om de steun (vrijwillig) terug te betalen, blijkt uit een rondgang van de NOS. Booking.com maakte begin juni bekend de 65 miljoen euro aan loonsteun terug te storten na politieke ophef over het uitbetalen van bonussen in het buitenland.

Demissionair minister Koolmees zei toen te gaan praten met andere bedrijven die steun ontvingen waarbij "de gevolgen [van de coronacrisis] erg meevielen". Demissionair minister Hoekstra van Financiën riep bedrijven op de steun terug te betalen als het "gewoon goed gaat".

Het gaat om de grootste ontvangers van de eerste drie rondes van de zogeheten NOW-regeling van maart tot en met december vorig jaar. Samen ontvingen de bedrijven in die periode een voorschot van ruim 1,5 miljard euro om hun personeel te kunnen doorbetalen.

Het gaat om bedrijven in onder meer de reis- en payrollsector en de auto-industrie.

Behoud van werkgelegenheid

De politieke oproep zal niet voor alle bedrijven gelden: sommige ondernemingen in de top 25 zijn hard geraakt door de coronacrisis. Die hebben het jaar afgesloten met fors verlies, zoals KLM en Holland Casino. Anderen, zoals DAF en Randstad Groep, boekten juist winst.

Die laatste twee bedrijven zagen daarin wel een halvering ten opzichte van 2019. Ze zeggen niet van plan te zijn de steun terug te betalen, omdat het geld is gebruikt voor het behoud van werkgelegenheid en het betalen van loon aan medewerkers voor wie tijdelijk niets te doen was.

Te vroeg

Atos Group zag de winst het afgelopen jaar wereldwijd fors stijgen, met ruim 100 miljoen euro ten opzichte van 2019. Het bedrijf zegt de loonsteun niet terug te betalen omdat de Nederlandse tak nog steeds kampt met tegenvallende resultaten. Atos vraagt geen nieuwe steun aan.

Payrollbedrijf Ev Tilburg (30 miljoen euro NOW-steun), cateraar Albron (23 miljoen euro NOW-steun) en horecagroothandel Bidfood (21 miljoen euro NOW-steun) zeggen dat het te vroeg is om een besluit te nemen over terugbetaling. Luchthavenbeveiliger I-sec en uitzendbureau Adecco wilden niet reageren.

Uitzendbureau

Randstad Groep, waaronder grootontvanger Tempo-Team valt, betaalt bijna 97 miljoen euro aan loonsteun niet terug. Opvallend is dat dat bedrijf over vorig jaar wel winst uitkeert aan aandeelhouders. Dat kan doordat de wereldwijde cijfers zich minder negatief ontwikkelden dan verwacht.

Het concern sloot 2020 af met 304 miljoen euro winst, een halvering ten opzichte van 2019. Het bedrijf zegt geen aanleiding te zien om het geld terug te betalen. "Wij hebben de eerste NOW-regeling gebruikt waarvoor deze door het kabinet was bedoeld: namelijk in stand houden van werkgelegenheid en inkomenszekerheid."

Kiosk-personeel

Er zijn wel bedrijven uit de top 25 die de loonsteun terugbetalen, maar die moeten dat ook. Zo zeggen Qbuzz en het Amsterdamse vervoersbedrijf GVB het geld terug te storten. Daartoe zijn ze verplicht als ze een andere vergoeding, speciaal voor de transportsector, willen behouden.

Spoorvervoerder NS betaalt geld uit de NOW-regeling (24 miljoen euro) niet terug omdat het is bestemd voor behoud van banen onder het personeel op de stations, zoals in de kiosks, en niet bij de vervoerstak. Het bedrijf sloot het jaar af met verlies.

Staalbedrijf Tata Steel betaalt 45 miljoen euro aan loonsteun wel terug aan de overheid, maar ook dat is verplicht: het bedrijf heeft te weinig omzetverlies geleden. Mogelijk geldt dat ook voor andere bedrijven in de top 25.

Meerdere oorzaken

Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft een 'moreel appel' gedaan om alleen een beroep te doen op de NOW-steun als het nodig was. Maar het ministerie zegt in reactie dat bedrijven waarmee het nu weer goed gaat, dat vooraf niet konden weten. Bovendien hadden de ontvangers zonder de NOW-steun misschien keuzes gemaakt die banen had gekost.

Ook zegt het ministerie dat een positief resultaat meerdere oorzaken kan hebben, waarbij de subsidie is gebruikt waar die voor bedoeld was: het behoud van banen.

Onwenselijke situatie

Uit onderzoek van de NOS bleek eerder dat het buitenlandse moederbedrijf van Adecco ondanks de ontvangen steun in Nederland winst uitkeerde aan aandeelhouders in het buitenland, net zoals bij Atos en DAF Trucks. Wettelijk mag dat, maar minister Koolmees noemde het toen wel een 'onwenselijke situatie'.

Van deze drie bedrijven sloot alleen Adecco 2020 af met rode cijfers. DAF zag de omzet flink kelderen, maar bleef in het groen. Atos zag de winst dus zelfs met ruim 100 miljoen stijgen ten opzichte van 2019.

Niet elk jaarverslag kon door de NOS worden ingezien. Soms zijn die nog niet gepubliceerd, zoals bij Ev Tilburg en Kolibrie Payrolling. Van die bedrijven is het dus nog onduidelijk hoe ze 2020 hebben afgesloten.

Kolibrie laat wel weten de steun niet terug te betalen omdat het bedrijf het heeft besteed aan baanbehoud. EV Tilburg noemt het nog te vroeg om daarover te beslissen.