ABP verdubbelt belang in Shell, 'onze beleggers handelen als ze een kans zien'

• Thom Opheikens

  redacteur Economie

In de laatste maanden van 2020 heeft pensioenfonds ABP het belang in Shell meer dan verdubbeld. Dat blijkt uit een vergelijking door de NOS van de aandelenportefeuille van het fonds op 30 september en 31 december. Het ambtenarenfonds investeerde tussen de 135 en 196 miljoen euro, afhankelijk van de koers op de dag dat de aankopen zijn gedaan.

Eerder bleek dat het grootste pensioenfonds van Nederland in het eerste half jaar van 2020 juist ruim 40 procent van haar Shell-aandelen verkocht. Maar met de aankopen in het laatste kwartaal is dat meer dan goedgemaakt. ABP had eind 2020 ruim 25 miljoen aandelen Shell; eind 2019 waren dat er nog een kleine 20 miljoen.

Pensioenbeleggingen in de fossiele industrie liggen in toenemende mate onder een vergrootglas. Een groeiend aantal ABP-pensioendeelnemers laat zich er kritisch over uit, al is het op een totaal van drie miljoen deelnemers nog een kleine groep. Ze willen dat het ambtenarenfonds de belangen in de fossiele industrie sneller afbouwt.

De Groningse hoogleraar Bert Scholtens (duurzaam financieren) is niet verbaasd dat juist ABP het belang vergroot. "ABP is niet bepaald een koploper. Ze rekenen vooral met financiële criteria. Bij een ander groot fonds als Pensioenfonds Zorg en Welzijn speelt duurzaamheid veel meer een rol bij de aandelenselectie."

Volgens het ABP geeft per kwartaal kijken naar een bedrijf geen goed beeld van waar het in haar energieportefeuille mee bezig is. "We hebben ook heel veel steenkool verkocht. Het is net waar je op inzoomt", zegt een woordvoerder. Sinds 2015 nam het aandeel van kolen in de totale energiebeleggingen van ABP af van 8 naar 4 procent.

Het aandeel fossiele energie in de totale energieportefeuille bleef in dezelfde periode gelijk: rond de 60 procent. Op dit moment investeert het fonds 15,3 miljard euro in fossiele brandstoffen, zo'n 3 procent van het totale vermogen van 500 miljard.

In het duurzame ontwikkelingsdoel 'betaalbare en duurzame energie', heeft ABP nu 13,8 miljard belegd. ABP wil volgens de woordvoerder dat dat bedrag snel groter wordt dan het vermogen dat in fossiele brandstoffen is belegd.

Actieve belegger

"Bij elke belegging wegen onze beleggers vier punten. Kosten, rendement, risico en ESG", zegt de ABP-woordvoerder. ESG gaat over de vraag hoe een bedrijf scoort op het terrein van klimaat (Environmental), sociaal (Social) en bestuur (Governance).

Binnen dat kader is het ABP volgens de woordvoerder een actieve belegger. "Op dat moment in de markt, midden in de crisis, waren de financiële markten enorm in beweging. Onze beleggers handelen als ze een kans zien."

In oktober 2020 bereikte de koers van Shell met 10 euro een dieptepunt. Sindsdien is de koers weer opgelopen tot rond de 17 euro.

Omdat ABP financiële belangen met vertraging publiceert, is niet bekend wat de beleggers van het fonds vanaf 1 januari hebben gedaan.

Medewerkers van meerdere universiteiten deden de afgelopen tijd een oproep aan 'hun' fonds, vaak gesteund door het bestuur van hun universiteit. In april overhandigden de 21 waterschappen een door 1500 medewerkers ondertekende petitie voor een klimaatneutraal pensioen aan het ABP. Een groep van 2700 ambtenaren deed afgelopen november hetzelfde.

Ook protesteert ABP Fossielvrij later deze maand voor de kantoren van ABP in Heerlen en Amsterdam. Maar het ABP houdt vast aan een netto CO2-vrije aandelenportefeuille in 2050, hetzelfde jaar waarin Shell ook netto nul CO2 wil uitstoten. Beiden zijn daarmee in lijn met de doelstelling voor dat jaar in het Klimaatakkoord van Parijs.

Er kwam in april dan ook geen ABP-steun voor een klimaatresolutie van Follow This, waarin de activistische aandeelhouder Shell tot snellere actie aanspoort. Er gebeurt volgens Follow This te weinig in de komende tien jaar, terwijl het klimaatprobleem daar wel om vraagt. "Ook hier zie je weer een verschil met Zorg en Welzijn", zegt hoogleraar Scholtens. "Die stemde wel voor."

De resolutie kreeg ruim 30 procent van de Shell-aandeelhouders achter zich, waaronder een meerderheid van de tien grootste Nederlandse beleggers. Uit de top 5 steunde alleen APG, de uitvoerder van ABP, de resolutie niet. Vorige maand werd Shell door de rechter alsnog gedwongen om de vermindering van de CO2-uitstoot voor 2030 te versnellen.