Miljoenen mensen volgen kudde olifanten in China, oorzaak van trek is mogelijk tragisch

• Carmen Dorlo

  redacteur Online

Slapen, schuilen voor de regen, zwemmen, of schade aanrichten: het maakt niet uit wat de olifanten aan het doen zijn, miljoenen mensen kijken naar de livestreams van de ontsnapte kudde in China.

De vijftien olifanten trokken een jaar geleden weg uit een natuurreservaat. Ze hebben al honderden kilometers gelopen en hun tocht trekt sinds vorige week - toen de kudde in de buurt kwam van miljoenenstad Kunming - internationale media én fans aan.

Zo is het voedsel dat wordt gebruikt om de olifanten naar een bepaalde plek te lokken een hot item geworden voor influencers in China. Die namen afgelopen week half opgegeten ananassen mee en filmden zichzelf terwijl ze deze opaten, iets wat niet in goede aarde viel bij de lokale autoriteiten.

Dierenrechtenorganisaties maken zich zorgen. Want de reden voor de trek is waarschijnlijk tragisch, zeggen experts.

"Natuurlijk is het spectaculair om te zien, maar de oorzaak is waarschijnlijk heel triest", zegt Dirk-Jan Verdonk, directeur van World Animal Protection. "De plek waar ze leefden was niet goed genoeg meer. De olifanten hebben als groep de bewuste beslissing genomen dat ze in hun oude oorspronkelijke leefgebied niet meer konden floreren en zijn daarom vertrokken."

De kudde verliet een jaar geleden het natuurreservaat. Meer dan 500 kilometer hebben de dieren afgelegd. Vanuit de provincie Yunnan zijn ze naar de miljoenenstad Kunming gelopen. De kudde bestond aan het begin van de reis uit zestien olifanten, maar twee dieren zijn een andere kant op gelopen en er is een kalf geboren. De dieren hebben al meer dan een miljoen dollar aan schade veroorzaakt. Er zijn geen gewonden gevallen.

Meer dan 600 politieagenten en 14 drones zijn ingezet om de kudde te monitoren, en te filmen.

Zo ver hebben de olifanten gelopen tot nu toe:

Mega-herbivoren, zoals Aziatische olifanten, hebben behoefte aan veel ruimte en voedsel. Hun leefgebied beslaat gemiddeld 150 tot 400 vierkante kilometer, zegt een woordvoerder van het Wereld Natuur Fonds (WNF). Ook het WNF maakt zich zorgen over de kudde.

"Onderzoek heeft uitgewezen dat Aziatische olifanten, vooral matriarchale kuddes, grotendeels vaste leefgebieden hebben waar ze alleen uit wegtrekken bij verstoring, veranderingen in het leefgebied of bij gebrek aan voldoende voedsel", zegt een woordvoerder.

In dit geval weten we de oorzaak nog niet. Maar in Azië is de grootste bedreiging voor olifanten het verlies van leefgebied en de daaruit voortvloeiende botsingen tussen mens en dier, aldus het WNF. "Dit leidt tot aanzienlijke schade zoals het opeten of vernietigen van oogsten en zelfs tot dodelijke slachtoffers onder mensen en dieren."

Influencers: blijf op afstand

Volgens Verdonk kan de trek in China gevaarlijke situaties opleveren. Hij raadt influencers en andere geïnteresseerden aan op afstand te blijven. "Het zijn hele grote zware dieren die heel makkelijk schade kunnen veroorzaken. Als mensen ze proberen te benaderen, kan dit fout gaan."

Niet alleen in China migreren olifanten, ook in Tanzania gebeurt dat. Daar zijn de afgelopen maanden 200 olifanten uit het Nyerere National Park weggetrokken. Boeren proberen met chilipepers in hun velden de dieren af te schrikken.

De afgelopen dagen hebben de dieren gezwommen en door het bos gezworven, en dat wordt goed gevolgd door alle drones:

Op meer dan de helft van de planeet (56 procent) leven mensen en wilde dieren bij elkaar. Doordat de mens steeds meer behoefte heeft aan ruimte in leefgebieden van dieren, groeit de kans op conflicten.

Het zijn dan ook niet alleen olifanten die uit hun oude leefgebied vertrekken, ook andere wilde dieren zoeken andere plekken, zegt Verdonk. "Het leefgebied van de wilde dieren wordt kleiner, raakt gefragmenteerd en gaat achteruit in kwaliteit. Dan zoeken de dieren hun heil op een andere plek."

Sociale dieren

Het is typisch dat de olifanten niet alleen reizen, in tegenstelling tot andere wilde dieren. "Dat bewijst maar weer hoe sociaal olifanten zijn. Het was een collectieve beslissing om daar weg te trekken. Je ziet ook mooi hoe ze onderweg elkaar helpen om obstakels te overwinnen. Dat is heel kenmerkend."

Dat de Chinese kudde naar Kunming ging, heeft ook wel een bijzondere symboliek, zegt het WNF. "In het najaar wordt uitgerekend hier een VN-top over biodiversiteit georganiseerd." Voor de organisatie een perfect moment om de problematiek rondom mens-dierconflicten aan te pakken, zegt de organisatie.