Mladic definitief veroordeeld: 'Nog geen echte gerechtigheid'

Het in stand houden van de levenslange gevangenisstraf van de Bosnisch-Servische oud-generaal Ratko Mladic door VN-rechters in Den Haag leidt tot opluchting bij de nabestaanden van zijn gruweldaden. Nu met Mladic een van de grootste oorlogsmisdaders van de burgeroorlog in voormalig Joegoslavië voorgoed achter de tralies verdwijnt, kunnen ze verder met hun leven. Toch worstelen zij nog met vragen.

"Ik denk dat we Srebrenica nu kunnen afsluiten: het was genocide, punt", zegt Adnan Delic. Hij keek vandaag in het bijzijn van NOS-verslaggever Mattijs van de Wiel en twee andere jonge Bosnische-Nederlanders, Amra Zeric en Mirhad Hasanovic, naar de uitspraak.

Vooraf leek vast te staan dat Mladic opnieuw tot levenslang zou worden veroordeeld. In 2017 was hij al veroordeeld voor genocide, oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid. Toch was er nog een belangrijke kwestie voor veel nabestaanden.

Bitterzoete uitspraak

Destijds werd Mladic schuldig bevonden aan tien van de elf aanklachten. Een aanklacht werd dus niet bewezen geacht: Mladic werd vrijgesproken van genocide in enkele Bosnische gemeenten. Vandaag hield het hof van beroep die uitspraak in stand, tot verdriet van de nabestaanden.

"Ik vind het jammer dat hij niet schuldig is bevonden aan genocide in de overige gemeenten", zegt Mirhad Hasanovic. Daar is Amra Zeric het mee eens. Haar ouders komen uit Prijedor, een van de gemeenten. "Bijna al mijn familieleden hebben in strafkampen gezeten. Daar zijn ze mishandeld en uitgehongerd. De reden dat daar niet van genocide wordt gesproken, is dat het aantal slachtoffers niet groot genoeg was. Ik vind dat heel pijnlijk om te horen: je familieleden hebben niet genoeg geleden om het genocide te kunnen noemen. Het is een beetje bitterzoet. Aan de ene kant ben ik heel blij dat hij levenslang heeft gekregen. Aan de andere kant had ik op erkenning gehoopt."

Wouter Zweers, Balkanexpert van instuut Clingendael: "In Bosnië zeggen ze: je kunt niet zeggen dat in de ene gemeente wel genocide heeft plaatsgevonden en in de andere niet, want Mladic had de leiding in de hele regio. Hij wordt dus niet verantwoordelijk gehouden voor genocide in het hele land."

"Maar het belangrijkste is dat het vonnis uit 2017 in stand is gehouden", zegt Zweers. "De gruwelijkheden in Srebrenica worden nog steeds als genocide aangemerkt en Mladic wordt nog steeds verantwoordelijk gehouden. Terwijl hij zelf altijd heeft beweerd dat hij geen controle had over bepaalde legereenheden."

Delic, Zeric en Hasanovic zijn ook opgelucht dat Mladic überhaupt bij het vonnis aanwezig was. Zijn advocaten voerden regelmatig aan dat zijn gezondheid niet goed genoeg was om in de rechtszaal te verschijnen. "Ik ben blij dat hij niet dood is gegaan voor de veroordeling", zegt Hasanovic. "We zagen hem een aantal minuten goed op zijn benen staan."

Bosnische identiteit

De drie twintigers zijn geboren in Nederland, maar dragen de oorlog evengoed met zich mee. "Het is toch onderdeel van mijn identiteit. Als jochie ben je bezig met de vragen: wie ben ik en waarom ben ik eigenlijk hier als Bosniër? Dan ga je op zoek naar antwoorden", zegt Delic. "Hoewel je er niet bent geboren, krijg je mee dat familieleden niet worden gevonden", zegt Zeric. "Je ziet je ouders met veel pijn naar de tv kijken en dan komen de verhalen ineens op tafel."

Correspondent David Jan Godfroid was in Bosnië en Herzegovina bij nabestaanden die de uitspraak meekeken:

Ook in de regio zelf is het conflict verre van achter de rug, zegt Zeric. "In Bosnië zijn nog steeds veel spanningen tussen de etnische groepen. Ik denk dat er nog generaties overheen moeten voordat het leed weg is en er bruggen gebouwd kunnen worden. Hoewel de genocide juridisch wordt erkend, wordt het nog steeds door veel mensen ontkend. Zonder erkenning zal vrede tussen de groepen moeilijk te realiseren zijn."

Vele daders nog vrij

Ook Balkanexpert Zweers ziet dat: "In het land zijn er nog steeds scheidslijnen tussen de verschillende groepen en is er nog lang geen sprake van volledige verzoening. Ook in Servië wordt Mladic door sommige mensen nog altijd gezien als iemand die voor de Servische belangen opkwam."

"Het Joegoslaviëtribunaal heeft zeker een bijdrage geleverd aan enige vorm van gerechtigheid voor de misdaden in de jaren 90 in voormalig Joegoslavië", zegt Zweers. "Er zijn tientallen mensen veroordeeld, maar ook velen vrijuit gegaan. Daarom zal er bij nabestaanden nog steeds een onbevredigd gevoel zijn."

Hasanovic bevestigt dat: "De grootste misdadigers, zoals Mladic en Karadzic, zijn weliswaar opgepakt en veroordeeld, maar als je naar plekken als Srebrenica gaat dan lopen daar nog steeds mensen vrij rond die actief hebben deelgenomen aan de moorden. Van echte gerechtigheid is zeker nog geen sprake."