Partijen zetten vraagtekens bij aanpak Tjeenk Willink, 'vertrouwenskwestie is geparkeerd'

Verschillende partijen in de Tweede Kamer zetten grote vraagtekens bij de manier waarop informateur Tjeenk Willink probeert een kabinet te vormen. Ze vinden het vreemd dat hij vooral over de inhoud wil praten, terwijl er nog steeds twijfels zijn over het vertrouwen in VVD-voorman Rutte.

PVV en JA21 wijzen erop dat Tjeenk Willink als opdracht heeft om het vertrouwen tussen partijen te herstellen, nadat de Kamer een motie van afkeuring tegen Rutte had aangenomen en de oppositie een motie van wantrouwen tegen de premier had ingediend.

"Maar die hele kwestie is nu geparkeerd", zegt JA21-voorman Joost Eerdmans. Net als PVV-leider Geert Wilders vindt hij dat de informateur zich niet aan de opdracht houdt en zijn boekje te buiten gaat. Ze vroegen vanmiddag een debat aan met Tjeenk Willink om deze formatiepoging te beëindigen, maar daarvoor kregen ze onvoldoende steun in de Kamer.

Urgente onderwerpen

Tjeenk Willink stuurde gisteren een notitie aan alle fractievoorzitters waarin hij ze vraagt vier of vijf onderwerpen aan te dragen die zo urgent zijn dat er al in de formatie afspraken over moeten worden gemaakt. Het herstel van de economie na de coronacrisis moet, wat hem betreft, daar onderdeel van zijn.

Door eerst te praten over een hoofdlijnenakkoord hoopt Tjeenk Willink dat er uiteindelijk wel vertrouwen tussen de partijen zal groeien. Maar dat is volgens Eerdmans de verkeerde volgorde. "Er ligt een vertrouwenskwestie en die moet eerst uit de wereld", zei hij na zijn bezoek aan de informateur.

Eerdmans ziet geen enkele zelfreflectie bij Rutte. "Zo wordt het business as usual. Dat valt ons tegen, het voelt niet prettig." JA21 werd eerder genoemd als een mogelijke coalitiepartner.

'Tjeenk is woordvoerder van Rutte'

Geert Wilders, die morgen is uitgenodigd bij Tjeenk Willink, vindt dat de informateur zijn opdracht ver te buiten gaat. "Hij lijkt wel de woordvoerder van Rutte en is alvast een regeerakkoord voor Rutte-4 aan het schrijven", zegt hij.

Denk-fractieleider Azarkan wil aan het eind van de week een antwoord hebben op de vraag 'wie vertrouwen heeft in wie?' In zijn gesprek met de informateur heeft ook hij naar voren gebracht dat de vertrouwensvraag, die aanvankelijk als belangrijkste op tafel lag, wat hem betreft te snel naar de achtergrond is verdwenen.

"Het is natuurlijk leuk dat we het nu over allerlei thema's gaan hebben", zei Azarkan na afloop. "Maar de slachtoffers van de toeslagenaffaire bijvoorbeeld gaat het niet om thema's, maar om de vraag wie met wie kan regeren en de zaak goed kan afwikkelen."

Ook fractievoorzitter Van der Plas van de BoerBurgerBeweging (BBB) vindt het vreemd dat de vertrouwensvraag in de gesprekken van vandaag niet de hoogste prioriteit heeft. "Naar mijn idee ging het erom dat de informateur het vertrouwen tussen de fracties zou herstellen. Dat was de opdracht van de Tweede Kamer. En bij ons zit dat in elk geval nog niet goed."

Herstelbeleid coronacrisis

De informateur spreekt voor de tweede keer met alle zeventien fractievoorzitters. De vorige gespreksronde was twee weken geleden. Net als toen komen eerst de kleine fracties aan de beurt. Tjeenk Willink vraagt ze welke onderwerpen ze verder belangrijk vinden.

Daar zit tot nu toe geen lijn in. 50Plus-leider Den Haan noemde het thema 'ouder worden'. Dat de groep ouderen groeit heeft volgens haar grote consequenties voor allerlei onderwerpen, zoals de woningmarkt, het pensioenstelsel en de gezondheidszorg.

SGP-leider Van der Staaij vindt dat er meer aandacht moet komen voor veiligheid: "Defensie, de tekorten in de aanpak van zedencriminaliteit, mensenhandel, de georganiseerde criminaliteit." Hij heeft er geen moeite mee dat er in deze fase van de formatie al over de inhoud wordt gesproken. "Maar in het eindverslag van de informateur hoop ik wel iets meer te lezen over het vertrouwen, want dat is ook een deel van de opdracht."

'Dichten van de kloven'

Het spits werd vanmorgen afgebeten door Bij1-leider Simons. Zij vindt dat het bij de formatie moet gaan over "het dichten van de economische en sociaal-maatschappelijke kloven die er voor corona al waren en door de pandemie enorm gegroeid zijn". Die kloven ontstaan volgens haar met name door discriminatie, zoals bijvoorbeeld naar voren kwam bij het onderzoek naar de affaire bij de kinderopvangtoeslag.

De planning is dat de informateur eind volgende week met zijn eindverslag komt. Daarna volgt een debat in de Tweede Kamer. Dat zou moeten gaan over de belangrijkste kwesties die uit de gesprekken naar voren zijn gekomen. Daarna moet bepaald worden hoe die problemen aangepakt moeten worden en welke partijen daarbij willen samenwerken.