Onvoldoende screening, fraudeurs konden hun gang gaan: dit ging mis bij ABN Amro
Een schikking van 480 miljoen euro en drie oud-topmannen die verdacht zijn: ABN Amro gaat diep door het stof, omdat uit onderzoek blijkt dat tussen 2014 en 2020 criminelen misbruik konden maken van rekeningen. Wat ging er precies mis?
Het draait allemaal om de wet ter voorkoming van witwassen en financiering van terrorisme (Wwft). In die wet staat dat banken en andere instellingen de 'poortwachters' zijn die het financiële stelsel tegen witwassen en het financieren van terrorisme moeten beschermen.
In praktijk betekent dit onder meer dat banken voordat ze iemand als klant aannemen, naar hem of haar onderzoek moeten doen. Als iemand eenmaal klant is geworden, moet die persoon ook daarna nog gecontroleerd worden. Daarnaast moeten ongebruikelijke transacties gemeld worden bij de Financial Intelligence Unit Nederland (FIU).
Voornaam onbekend
Hier ging het volgens het Openbaar Ministerie mis. Zo werden nieuwe klanten niet genoeg gescreend en waren bestaande klantdossiers, waar onder meer de identificatiegegevens in moeten zitten, niet op orde.
Uit een steekproef in 2018 bleek bijvoorbeeld dat de voornaam van zo'n 8000 klanten niet bij de bank bekend was.
Om in te schatten of klanten risico vormen, worden ze door banken ingedeeld in verschillende risicoklassen: neutraal, medium, verhoogd of onacceptabel. Die classificatie is belangrijk, omdat bijvoorbeeld bij een 'onacceptabel risico' de bank iemand niet als klant mag aannemen.
De Nederlandsche Bank (DNB) constateerde in 2018 dat ABN Amro miljoenen klanten na een automatische check in de 'neutrale', dus de minst risicovolle klasse, indeelde. Die klanten werden vervolgens minder vaak gecontroleerd en vielen dus minder snel op als zij zich toch met witwassen bezighielden.
Daarnaast nam ABN het gebruik van contant geld niet genoeg mee als risicofactor. Opmerkelijke cashtransacties werden gezien als girale overboekingen en gaven daarom geen alerts in het monitoringssysteem.
Waarschuwingen die wél uit het systeem rolden, werden niet altijd snel afgehandeld door een medewerker. Daardoor werden ongebruikelijke transacties niet op tijd doorgegeven aan de FIU. Van klanten met een 'onacceptabel risico' werd ook geen afscheid genomen, omdat medewerkers het te druk hadden om naar hun dossiers te kijken.
Problemen gemeld
Uit het onderzoek van het OM bleek dat de Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen van ABN Amro op de hoogte moeten zijn geweest. Zo hebben de interne afdelingen Compliance en Audit én DNB meerdere keren de tekortkomingen aan hen gemeld. Herstelprogramma's losten het probleem niet op.
Om deze reden zijn drie voormalige topbestuurders, onder wie Gerrit Zalm, aangemerkt als verdachten. Of ze ook vervolgd gaan worden, moet nog blijken. Omdat ABN Amro echt had kunnen weten dat afwijkende transacties niet genoeg werden gemonitord, verwijt het OM de bank schuldwitwassen. Dat betekent dat ABN redelijkerwijs had moeten weten dat geld dat op een rekening van de bank stond, of via een ABN-rekening werd overgemaakt, afkomstig was uit een misdrijf.
ABN heeft intussen beterschap beloofd. In 2019 is een nieuwe centrale afdeling opgericht die moet toezien op de naleving van de Wet ter voorkoming van witwassen en financiering van terrorisme. Volgens de bank zijn er in totaal 3800 medewerkers, dat zijn er één op de vijf, fulltime mee bezig. 90 procent van de klanten is inmiddels opnieuw bekeken, dat moet volgens de bank bij tien procent nog gebeuren.
