'Openingsplan kabinet is inzichtelijker dan routekaart, maar hopeloos dubbelzinnig'

Voor het eerst in de coronapandemie is er een duidelijk stappenplan voor versoepelingen. Met het openingsplan wordt tot op zekere hoogte het zo verlangde perspectief geboden. Maar wat is dit licht aan het einde van de tunnel waard als alles onder zeer strikte voorwaarden geldt? Eerdere versoepelingsplannen belandden bovendien geregeld in de prullenbak.

"Ik geloof er niets meer van, eerst zien en dan geloven", is een van de ruim duizend reacties onderaan het bericht op de NOS-Facebookpagina. "Alweer worden we blij gemaakt met een mega dode mus", zegt een ander.

'Gezeur'

Die sceptische houding lijkt op sociale media de overhand te hebben over het gisteravond gepresenteerde kabinetsplan. Sommigen noemen die kritiek een tikkie hypocriet: "Eerst moest er perspectief worden geboden en nu is er weer gezeur als dat wordt gedaan", zegt een twitteraar.

Een ander vat de twee kanten van de discussie samen en spreekt van 'perspectief met een kater':

Daniëlle Timmermans, hoogleraar risicocommunicatie en volksgezondheid (Amsterdam UMC), begrijpt de reacties. "Door de dubbele boodschap denken veel mensen: ik heb het al zo vaak gehoord dat ik er niet meer in geloof." Ze verwijst naar de zogenoemde routekaart, waar het kabinet sinds oktober verschillende versies van heeft gepubliceerd. In het document staat wanneer risiconiveaus per regio worden verhoogd of verlaagd.

'Voorspelbare' aanpak?

"Juist met een grillig virus moet onze aanpak voorspelbaar zijn", was de uitleg van coronaminister De Jonge destijds. Maar in de praktijk bleek dat er toch werd afgeweken van de routekaart bij het invoeren van nieuwe coronamaatregelen.

"Op het moment van publicatie was het document al achterhaald", zegt Timmermans. "In die context denken mensen nu dan ook: het zal wel." Eerdere plannen, zoals de opening van de terrassen, werden geregeld vooruit geschoven.

In eerste instantie zouden ze op 31 maart open kunnen, zinspeelde demissionair premier Rutte begin maart. Door de hoge besmettingscijfers werd die datum niet gehaald. Vervolgens werd 21 april de mikdatum. Nu is 28 april de dag waar veel mensen op wachten.

Zo ziet het openingsplan van het kabinet er nu uit:

Ondanks de onzekerheid is het openingsplan een grote stap voorwaarts vergeleken met de eerdere routekaarten, vindt Marco Zannoni van het Instituut voor Veiligheids- en Crisismanagement. Het is volgens hem makkelijker te snappen en geeft voor het eerst helder aan in welke volgorde er versoepelingen komen, zodra dat mogelijk is.

"Dat vind ik een goede boodschap. Maar ik vrees dat het al snel niet lukt om de data die daarbij genoemd worden te halen. Dat doet meteen afbreuk aan het plan."

De pandemie blijft onvoorspelbaar. Daarom is het lastig om langer dan een week vooruit te kijken. De levering van vaccins, de voortgang van het vaccinatieprogramma, het aantal besmettingen, de ontwikkeling van nieuwe mutaties, de ziekenhuisopnames, de bezetting op de intensive care: het speelt allemaal mee bij de vraag of er wel versoepeld kan worden.

Diederik Gommers van de Nederlandse Vereniging voor Intensive Care zei gisteravond bijvoorbeeld dat het volgens hem onmogelijk is nog deze maand te versoepelen. Dat kan alleen zodra iedere 60-plusser is gevaccineerd, zei hij bij tv-programma Op1:

"De filosofie van het kabinet is dat het alle beschikbare informatie wil delen", zegt politiek verslaggever Wilco Boom in het NOS Radio 1 Journaal. "Dat is op zichzelf prijzenswaardig, maar het leidt ook tot teleurstellingen. Wat je nu ook weer ziet bij horecaondernemers en organisatoren van evenementen: ze worden er gek van."

Denker des Vaderlands Paul van Tongeren spreekt van "hopeloos dubbelzinnige communicatie". Aan de ene kant gaat het kabinet mee in de vraag vanuit de samenleving om perspectief te bieden. "En tegelijkertijd weet men dat nou eenmaal niet te voorspellen valt hoe het zal gaan", zei hij in hetzelfde radioprogramma.

De onenigheid tussen burgemeesters en het kabinet over bijvoorbeeld het wel of niet openen van terrassen maakt het volgens Van Tongeren alleen maar erger. "Zodra de overheid het zelf al niet meer eens is, maken mensen hun eigen interpretaties."