D66 en CDA blijven zwijgen over steun voor Rutte, 'eerst vertrouwen herstellen'

Het CDA en D66 willen zich niet uitspreken over deelname aan een kabinet met VVD-leider Rutte. De twee partijen hebben vorige week een motie van afkeuring ingediend en daardoor is de kabinetsformatie in een impasse gekomen.

Informateur Tjeenk Willink is daarom gevraagd om te kijken op welke manier er wel een nieuw kabinet kan komen. Hij spreekt sinds gisterochtend met alle zeventien politieke partijen, beginnend met de kleinste partijen.

D66 en het CDA waren vanmiddag aan de beurt. Zij worden gezien als partijen die wellicht een oplossing kunnen bieden. Zonder de grootste VVD wordt het helemaal lastig een kabinet te vormen; dan zijn op zijn minst zes partijen nodig.

Punt nul

D66-leider Kaag benadrukte na haar onderhoud met Tjeenk Willink dat het een eerste gesprek was en dat ze wat haar betreft met "punt nul" begint. Ze voelt een grote verantwoordelijkheid om het vertrouwen in de politiek te herstellen. Op vragen over opvattingen over een kabinet met Rutte wilde ze niet ingaan.

CDA-leider Hoekstra wilde ook niet vooruitlopen op deelname aan een kabinet-Rutte IV. "Wij moeten eerst afkoelen", herhaalde hij zijn opvatting. Hij vindt dat er iets moet veranderen aan de bestuurscultuur in Den Haag en de verhoudingen tussen burger en overheid.

Stap voor stap

VVD-leider Rutte was de laatste vandaag en zei na afloop dat het een "heel goed en indringend gesprek was". Over de inhoud wilde hij niets zeggen om het proces niet ingewikkelder te maken. "Dit moet je stap voor stap doen door een zeer ervaren politicus met groot gezag. Daar ga ik niet op speculeren."

Een aantal partijen is mordicus tegen een kabinet met Rutte, maar er zijn ook fractievoorzitters die zich op de vlakte houden. GroenLinks-leider Klaver zei dat het in zijn gesprek vooral over de inhoud is gegaan. Hij heeft nu geen idee hoe het vertrouwen kan worden hersteld. "Het is aan de informateur om te kijken of die ruimte er wel is." Klaver herhaalde dat linkse progressieve samenwerking voor hem belangrijk is, het liefst met de PvdA.

PvdA: het is aan de informateur

Ook PvdA-leider Ploumen wilde niet speculeren over de vraag of ze wil gaan onderhandelen met de VVD. "Mark Rutte heeft gelogen. Wij hebben het vertrouwen in hem opgezegd. Het is aan hem verder. Ik ga geen lijstjes maken wat er moet gebeuren, dat is aan de informateur."

SP-fractievoorzitter Marijnissen wil niet in een kabinet met de VVD: "Ik maak me er zorgen over dat we goede ideeën opschrijven over een nieuwe bestuurscultuur, maar dat het uiteindelijk allemaal blijft zoals het was."

PVV: nieuwe verkiezingen

PVV-leider Wilders heeft nog eens gepleit voor nieuwe verkiezingen. "Dan krijg je nieuwe verhoudingen, een nieuwe dynamiek, meer vertrouwen en meer stabiliteit." Tjeenk Willink en een meerderheid van de Tweede Kamer is het hier niet mee eens. "Het ergste wat Nederland kan overkomen is dat er over een half jaar een kabinet-Rutte IV is en "er helemaal niets is veranderd".

Forum voor Democratie-leider Baudet wil een zakenkabinet, zonder VVD-voorman Rutte. Baudet wil dat de Kamer over de grote thema's stemmingen houdt om te kijken waar meerderheden voor zijn. Later moeten daar dan ministers bij worden gezocht. Er zou dan een premier moeten komen als een soort spelverdeler. Baudet wil ook meer referenda.

De gesprekken zijn in dit stadium vooral bedoeld om problemen te inventariseren en te praten over de wat langere termijn. Belangrijke punten van overleg zijn de bestuursstijl en een meer onafhankelijke rol van de Tweede Kamer tegenover het kabinet.