Verkiezingsuitslag Groenland betekent (voorlopig) streep door omstreden mijn
Met nog geen 60.000 inwoners lijkt Groenland misschien een kleine speler op het wereldtoneel. Toch keken enkele grootmachten deze week mee met de verkiezingen op het eiland, dat officieel bij Denemarken hoort. De reden: de strijd rond een mijn waar zeer gewilde mineralen en metalen kunnen worden gedolven.
Volgens de voorlopige uitslag heeft de linkse Inuit Ataqatigiit-partij (IA) de verkiezingen gewonnen. Die partij, tegenstander van het mijnbouwproject in het zuiden van het land, kreeg meer dan een derde van de stemmen. Partijleider Egede heeft al gezegd dat hij de ontwikkeling van de mijn zal stilleggen.
Zijn IA-partij versloeg de sociaaldemocratische Siumut. Die partij is al sinds 1979 vrijwel onafgebroken aan de macht. De huidige premier Kielsen is voorstander van het exploiteren van de mijn, hoewel daar ook binnen zijn partij onenigheid over is. Dat interne gedoe leidde tot het uitschrijven van de vervroegde verkiezingen van gisteren.
Omstreden mijn
De mijn die een hoofdrol speelde in de verkiezingscampagne heet Kvanefjeld. Er kunnen zeldzame aardmetalen worden gedolven die gebruikt worden voor de productie van bijvoorbeeld smartphones, windmolens en accu's voor elektrische auto's. Maar bij de winning van die metalen komt ook uranium vrij, een radioactief metaal.
"Dat maakt exploitatie van de mijn omstreden", zei NOS-correspondent Rolien Créton eerder in radioprogramma Nieuws en Co. "Tegenstanders zijn bang voor milieuschade, vervuiling van grond- en drinkwater. Ook maken ze zich zorgen over het mijnafval, dat in een stuwmeer zou worden opgeslagen."
Maar er zijn ook veel voorstanders: "Die denken aan de inkomsten en extra banen, die in Groenland hard nodig zijn. Ook leidt het mijnbouwproject waarschijnlijk tot nieuwe infrastructuur, een haven en een fabriek."
Op de foto bij deze tweet (van twee jaar geleden) is het gebied rond de mijn te zien:
En dan speelt nog het Groenlandse onafhankelijkheidsstreven mee. "Mijnen betekenen een weg naar zelfstandigheid", legt Créton uit.
Nu heeft Denemarken, waartoe Groenland behoort, nog een flinke financiële vinger in de pap: de helft van het Groenlandse overheidsbudget komt uit Kopenhagen. Meer eigen inkomsten zijn dus welkom op het eiland, dat kampt met grote sociale en economische problemen. Er is sprake van werkloosheid, slecht onderwijs, alcoholisme en een hoog zelfmoordcijfer.
Nieuwe vaarroutes
De Kvanefjeld-mijn ligt niet alleen in Groenland onder een vergrootglas. Ook internationale mijnbouwbedrijven en grootmachten als China, de VS en Rusland volgen de ontwikkelingen op het eiland op de voet, omdat ze interesse hebben in de delfstoffen. Naast de zeldzame aardmetalen zijn dat overigens ook olie en gas. Niet voor niets wilde oud-president Trump Groenland twee jaar geleden naar verluidt kopen.
Dat de ijskappen smelten, maakt het eiland nóg interessanter voor wereldmachten, zegt Créton. "Daardoor ontstaan nieuwe vaarroutes: in de zomer is er meer ruimte voor vrachtvervoer. Vooral China ziet de noordoostelijke passage boven Rusland als commerciële handelsroute." De Chinezen hebben momenteel zo'n 90 procent van de exploitatie van zeldzame aardmetalen wereldwijd in handen.
De Kvanefjeld-mijn is nu in handen van het Australische bedrijf Greenland Minerals en een Chinese staatsinvesteerder. Zij waren al vrij ver met het aanvragen van een vergunning om de mijn te exploiteren. Maar nu, met deze verkiezingsuitslag, wordt het mijnbouwproject op de lange baan geschoven, verwacht Créton.
Wat maakt Groenland zo interessant voor grootmachten? NOS op 3 maakte daar twee jaar geleden deze video over, nadat Trump bekend had gemaakt het eiland te willen kopen:
