Of jouw tuinset of jacht van fout hout is kom je waarschijnlijk niet te weten
Twee Nederlandse houtimporteurs worden persoonlijk vervolgd voor de import van 'fout hout' uit Myanmar. Ze kunnen een gevangenisstraf van maximaal 6 jaar krijgen. Het is voor het eerst dat het Openbaar Ministerie bestuurders van bedrijven strafrechtelijk gaat vervolgen voor het importeren van illegaal verkregen hout.
Wat is fout hout?
Fout hout is illegaal gekapt hout, zegt Lex Benden van Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit. Tussen de 50 en 90 procent van het tropische hout dat wordt verhandeld in de wereld is illegaal gekapt.
Teakhout is een tropische houtsoort die duurzaam is en waarmee veel geld te verdienen valt. Het is hard en vettig, waardoor het waterafstotend werkt. Daarom wordt het hout veel gebruikt in de jachtbouw en bij tuinmeubelen.
Ook merantihout - voornamelijk gebruikt voor kozijnen - en azobéhout - vooral gebruikt voor sluisdeuren en palen in het water - zijn belangrijke tropische houtsoorten.
Binnen de EU is het sinds 2013 - toen de Europese Houtverordening in werking trad - verboden om illegaal gekapt hout op de markt te brengen, om zo ontbossing tegen te gaan. In Nederland controleert de NVWA of bedrijven dat doen.
Hoe weet je of hout fout is?
Een manier om te onderzoeken of hout ook daadwerkelijk komt van de plek die de verkoper noemt, is via isotopenonderzoek. WUR-onderzoeker Pieter Zuidema ontwikkelt met het Timtrace project een database.
Zuidema: "Vergelijk het met een database van vingerafdrukken, maar dan van bomen." Door de verhoudingen van isotopen van zuurstof, koolstof, stikstof en waterstof in bomen te meten, kan de herkomst van een boom redelijk goed worden bepaald.
Via isotopenonderzoek ontdekte de NVWA in 2019 bijvoorbeeld dat een deel van teakhouten tafels die binnenkwamen via Rotterdam waren gemaakt met hout uit Myanmar. De import van teakhout uit Myanmar is niet toegestaan in de EU, omdat het land geen informatie geeft over of het illegaal gekapt is of niet.
Voor consumenten blijft het moeilijk om te ontdekken hun tuinset van hout is dat illegaal is, zegt Benden van de NVWA. Kopers kunnen letten op het FSC-keurmerk, maar ook dat is niet feilloos. Bedrijven blijven eindverantwoordelijk.
Wat maakt deze zaak zo interessant?
In de Houtverordening is het geregeld dat controles plaatsvinden in het land waar het hout op de Europese markt wordt gebracht. Importeert een Nederlands bedrijf direct hout uit het buitenland, dan wordt het dus in Nederland gecontroleerd.
Koopt een Nederlands bedrijf hout van bedrijven uit andere Europese landen, dan is de controle - als het goed is - daar al uitgevoerd. In Nederland is de controle op illegaal hout vrij strikt, zegt Vera Hoogendoorn van het Openbaar Ministerie.
Het OM denkt dat deze Nederlandse bedrijven gebruikmaken van een zogeheten stroman-constructie. "Door middel van deze constructie doen bedrijven het voorkomen dat zij het hout slechts kopen van een ander Europees bedrijf dat het hout op de Europese markt brengt, terwijl zij dit feitelijk zelf doen. Die landen hebben vaak minder strenge controles en zo komt het foute hout gemakkelijker Nederland binnen."
De NVWA kan hout controleren dat van buiten de EU direct Nederland binnenkomt, maar via een ander Europees land is dat een stuk lastiger. Daarom moeten ze samenwerken met toezichthouders in andere lidstaten.
Bij eerdere rechtszaken zijn dwangsommen uitgedeeld, maar het is voor het eerst dat er in Europa een strafrechtelijk onderzoek is gestart naar handel in illegaal hout. Het Openbaar Ministerie wil geen uitspraak doen over wie nu wordt vervolgd.
Wat zeggen houthandelaren?
"Het probleem is dat de handhaving in Europa overal anders geregeld is", zegt Paul van den Heuvel, directeur van de VVNH, de brancheorganisatie van houthandelaren. "Leden van de VVNH moeten zich houden aan onze gedragscode, zoals dat men zich dient te houden aan internationale wet- en regelgeving."
Volgens Van den Heuvel komt 90 procent van het hout dat in Nederland wordt geïmporteerd uit Europese bossen, voornamelijk naaldhout uit Scandinavië of Duitsland. Zo'n 7 procent van het geïmporteerde hout is tropisch, en komt dus oorspronkelijk van buiten Europa.
Een zwarte lijst van landen waar sowieso niet mee wordt gehandeld, heeft de VVNH niet. Het aantonen van de herkomst en status van het hout is aan de bedrijven zelf, de controle ligt bij de NVWA.
