Ziekenhuizen Tsjechië op omvallen door corona: 'We moeten al patiënten weigeren'

• Chiem Balduk

  Redacteur online

Uitgeput personeel, een tekort aan bedden en almaar oplopende coronabesmettingen. Tsjechië beleeft de zwaarste week in de pandemie tot nu toe, zegt gezondheidsminister Blatny. Bij verschillende ziekenhuizen worden noodgedwongen patiënten geweigerd.

Het land is al een tijdlang de coronabrandhaard van Europa. Het aantal besmettingen per 100.000 inwoners is in Tsjechië al weken zo'n vier tot vijf keer hoger dan het Europees gemiddelde. Ruim 23.000 mensen zijn overleden, op een bevolking van ruim 10 miljoen. Daar komen dagelijks zo'n 200 sterfgevallen bij.

Premier Babis waarschuwde twee weken geleden voor een 'Tsjechisch Bergamo'. Inmiddels doet de situatie in zijn land niet onder voor de situatie vorig jaar in de Italiaanse stad. In Bergamo begon de coronapandemie in Europa.

Noodgrepen

De Tsjechische overheid zet alles op alles om de zwaarbelaste ziekenhuizen te ontlasten. Daarbij krijgt ze hulp uit Europese landen: patiënten worden overgebracht naar Poolse ziekenhuizen. Duitsland, Kroatië en Zwitserland hebben eveneens bedden aangeboden. Het is onbekend of Praag ook Nederland om hulp heeft gevraagd.

Er zijn meer noodgrepen: huisartsen en militairen worden ingezet in ziekenhuizen, medicijnen die nog in de klinische fase zitten worden gebruikt en sinds deze week geldt een werkplicht voor alle geneeskundestudenten. Iedereen die een medische opleiding aan een universiteit of hogeschool volgt, wordt dringend verzocht te helpen in de ziekenhuizen.

Tweedejaarsstudent verpleegkundige Anna Kociánová (21) is een van hen. Naast haar opleiding aan de Kareluniversiteit in Praag werkt ze al een jaar vrijwillig in een ziekenhuis in het zuidoosten van de stad, sinds een half jaar werkt ze vooral met coronapatiënten. "Dat doen honderden studenten al maandenlang, om te voorkomen dat alles instort."

Geen plaats voor patiënt met hartinfarct

De situatie in haar ziekenhuis is penibel, zegt ze. "We hebben bijna geen bedden meer over. Onlangs kwam een patiënt met een hartinfarct binnen, maar bleken er geen operatiekamer en arts meer beschikbaar." De man moest vervolgens naar een ander ziekenhuis worden gebracht. "Een collega met twintig jaar ervaring zei dat ze dit nog nooit heeft meegemaakt."

Het komt regelmatig voor dat mensen worden geweigerd die hulp nodig hebben. "Overigens weet ik niet hoe het met de patiënt en zijn hartinfarct is afgelopen."

Studente Anna Kociánová en internist Martin Straka vertellen via Skype over de situatie in hun ziekenhuis:

De studenten zijn hard nodig, laat een woordvoerder van het academische ziekenhuis in Brno weten. "Ze leren snel en ik moet toegeven: dit is voor hen een waardevolle ervaring." De hulp van studenten, huisartsen en iedere andere Tsjech met een medische achtergrond zorgt voor een strijdbare sfeer. "Iedereen doet z'n best om zoveel mogelijk zorg te leveren."

Dat kan niet voorkomen dat het personeel uitgeput raakt. IC-artsen en -verpleegkundigen in Brno draaien shifts van twaalf uur, zowel dag- en nachtdiensten. Niemand werkt minder dan vijf dagen per week. Op de IC zijn er drie à vier verpleegkundigen per zes patiënten, op de verpleegafdeling zijn er twee à drie verpleegkundigen per dertig patiënten.

Noodtoestand

Zeker twaalf ziekenhuizen hebben de noodtoestand uitgeroepen. In zo'n geval kan een ziekenhuis niet langer voldoen aan de normale standaarden, omdat de maximale capaciteit is bereikt.

Internist Martin Straka, die de covidafdeling in Sokolov leidt, maakt dagelijks de keuze wie wel of niet geholpen kan worden. "Het is pragmatisch, zonder gevoel. Onze emoties hebben we al in januari uitgezet. Anders kun je geen triage doen."

Hij is erg kritisch over premier Babis, die volgens hem veel te laat heeft gereageerd. "In plaats van naar experts luistert hij naar de wil van het volk. Experts zijn al in groten getale bij hem weggelopen." Aan het Tsjechische zorgsysteem ligt het niet, zegt Straka, omdat er voldoende capaciteit was. Sterker nog: "Als de ziekenhuizen eerder overbelast waren geraakt, dan had de politiek eerder gereageerd."

De psychologische en fysieke grenzen van het personeel zijn bereikt. "We vragen iedereen die de coronaregels negeert te beseffen wie ze daarmee pijn doen", luidde de hartenkreet van een ziekenhuis in Príbram, dat op Facebook een foto deelde van een uitgeputte verpleegkundige.

De verpleegkundige viel flauw nadat ze drie uur in benauwende beschermde kleding had gewerkt, laat het ziekenhuis aan de NOS weten. Een dag later was ze weer alweer aan het werk, want het ziekenhuis heeft ieder personeelslid hard nodig. Gisteren werd noodgedwongen de neurologieafdeling gesloten om meer coronabedden beschikbaar te maken.

Niet snel voorbij

De kritieke toestand zal niet snel voorbij zijn. Premier Babis richt zijn pijlen op een snelle vaccinatiecampagne. Via het zogeheten SOS-mechanisme van de Europese Unie heeft Tsjechië 100.000 extra doses van het Pfizer-vaccin gekregen, evenals buurland Slowakije. Ook hebben Duitsland, Frankrijk en Israël vaccinsteun toegezegd. Daarnaast wil de premier op korte termijn Chinese en Russische vaccins toelaten.

De strenge lockdownmaatregelen lijken zo langzamerhand effect te krijgen. De besmettingscijfers beginnen voorzichtig te dalen, maar de ziekenhuisbezetting daalt vooralsnog niet. Verpleegkundige in spé Anna Kociánová houdt haar hoofd koel: "Ik help met heel mijn hart en hoop dat het over uiterlijk twee maanden beter wordt."