Hoe de spanningen tussen China en Taiwan steeds verder oplopen

• Robert Chesal

  redacteur Buitenland

Een opvallende waarschuwing van een Amerikaanse topcommandant in de Senaat: de kans is groot dat China binnen zes jaar Taiwan binnenvalt. De woorden van admiraal Philip Davidson maken indruk, maar zijn ze realistisch?

De waarschuwing van de Amerikaan is in ieder geval serieus te nemen, zegt Alessio Patalano, deskundige Oost-Aziatische veiligheid aan King's College in Londen. "En dat zeg ik niet alleen omdat zo'n admiraal dat zegt, maar vanwege de waarneembare stappen die China heeft genomen sinds de herverkiezing van de Taiwanese president Tsai begin 2020."

Oefeningen en patrouilles

De Chinese luchtmacht en marine voeren sindsdien steeds vaker oefeningen en patrouilles uit in de Straat van Taiwan en rond de door Taiwan geclaimde eilanden. "Deze activiteiten komen niet alleen vaker voor, maar zijn ook complexer geworden, met gebruik van geavanceerde spionagevliegtuigen, gevechtstoestellen en bommenwerpers", zegt Patalano.

Spanningen tussen China en Taiwan werden groter tijdens de ambtstermijn van president Trump, die de Amerikaanse-Taiwanese betrekkingen aanhaalde en de verkoop van militair materieel aan Taipei flink opschroefde.

Taiwan zelf bleef naar eigen zeggen openstaan voor dialoog met China, maar dan wel als gesprekspartners op gelijke voet met elkaar.

De spierballen van China

Die standpunten van Taipei en Washington staan haaks op het één-China-beleid van Peking. China beschouwt Taiwan als afvallige provincie die uiteindelijk met het vasteland moet worden herenigd.

Twee jaar geleden al zei de Chinese president Xi Jinping dat Taiwan bij China moest en zou horen en dat hij de optie openhield om "alle nodige middelen" in te zetten. Sindsdien is de taal uit China niet milder geworden.

Decennialang was China vooral naar binnen gekeerd, maar die tijd lijkt nu voorbij, legde correspondent Sjoerd den Daas vorig jaar al uit:

Maar zou China dat echt door middel van een militaire invasie willen en kunnen bereiken? En dat al binnen zes jaar?

"Het is niet vergezocht", antwoordt Patalano. Hij kijkt naar de trends in militaire opbouw en modernisering door zowel China als de VS, en concludeert dat de Chinezen tussen nu en vijf jaar hun grootste militaire voordeel hebben.

Dat komt doordat de militaire strategie van China zich vooral richt op specifieke plekken in hun eigen regio waar zij het overwicht willen hebben, zoals Taiwan. Terwijl de Amerikanen zich steeds moeten voorbereiden op militaire gereedheid op wereldschaal. Dat verschil in focus geeft China tijdelijk een kans om Taiwan met succes in te nemen, is de gedachte.

En dat voordeel van China is tijdelijk, omdat de Amerikanen zich steeds actiever bemoeien met Taiwan, waarmee zij informele banden onderhouden maar geen diplomatieke relaties. Niet alleen Trump steunde Taiwan expliciet, zijn opvolger Biden doet het ook, tot ergernis van Peking.

Amerika heeft in het algemeen een enorme militaire voorsprong op China en geeft twee tot drie keer zoveel uit aan defensie als Peking:

"Staar je niet blind op het verschil in uitgaven", zegt militair deskundige Patalano. "De Chinezen kunnen meer waar voor hun geld krijgen dan de Amerikanen." Met andere woorden: de VS kan beschikken over hypermoderne middelen, maar dat kost allemaal veel meer dan het materieel waar China geld aan besteedt. In tegenstelling tot de VS, voelt China geen druk om zich te wapenen voor oorlogsvoering op alle continenten.

"Kortom: de Chinezen spelen een thuiswedstrijd, nadat ze hun tegenspeler lang hebben mogen bestuderen", zegt Patalano.

Vechtbereidheid Taiwan 'beperkt'

Ondertussen is Taiwan ook al jaren bezig met de modernisering van zijn eigen strijdkrachten. President Tsai hervormt het leger om de afhankelijkheid van dienstplichtige militairen te verkleinen. Ze wil een professioneel leger. Daarnaast steekt Taipei geld in zowel luchtverdedigingssystemen uit Taiwan als in buitenlands materiaal.

"Dat zijn belangrijke hervormingen, maar zulke programma's zijn tijdrovend", legt Patalano uit. "Even belangrijk is de houding van de bevolking, en met name van de Taiwanese jeugd. Die is feller gekant tegen hereniging met het vasteland dan ooit tevoren. De jeugd ziet ook hoe China zich gedraagt tegen Hongkong en voelt zich steeds meer Taiwanees. Maar dat gevoel vertaalt zich niet zomaar naar een bereidheid om te vechten."

"Wat dat betreft is Taiwan een heel typisch modern land, waar jonge mensen sterke overtuigingen hebben", zegt Patalano. "Maar de wapens oppakken om het eiland te verdedigen? Ho maar."