'Fiscus werkte al veel langer met zwarte lijsten, en bij meer toeslagen'

De werkwijze die leidde tot de toeslagenaffaire wordt al veel langer gevolgd dan tot dusver bekend was. Dat meldt RTL Nieuws op basis van vertrouwelijke documenten die de nieuwszender heeft ingezien.

Het gaat om documenten van de afdeling Toeslagen van de Belastingdienst, zoals handleidingen, werkinstructies, excelbestanden en verzonden brieven. Daaruit blijkt volgens RTL dat de werkwijze waardoor mensen onterecht als potentieel fraudeur bestempeld konden worden en in grote financiële problemen kwamen, al in 2006 begon.

Tot nu toe was de veronderstelling dat de ontspoorde fraudejacht in 2013 van start ging als gevolg van de zogeheten Bulgarenfraude.

Massaal op de uitsluitlijst

Ook blijken er volgens RTL veel meer werkinstructies voor ambtenaren van de Belastingdienst te zijn geweest die in strijd waren met de wet- en regelgeving. Het gaat om aanwijzingen voor het stopzetten van niet alleen de kinderopvangtoeslag, maar ook van de zorgtoeslag, de huurtoeslag en het kindgebonden budget.

Mensen over wie twijfel bestond, kwamen op een 'uitsluitlijst' waarna ze geen toeslagen meer kregen. Hun werd niet verteld dat ze op deze lijst stonden, waardoor ze dat ook niet konden aanvechten. Ze zouden vervolgens automatisch nog jaren als fraudeur behandeld zijn. Dat gebeurde op grote schaal, concludeert RTL op basis van werkinstructies met de titel 'Massaal'.

De Belastingdienst laat in een reactie weten dat er wel altijd een handmatige toets werd gedaan voordat iemand op de lijst kwam. En, zegt de dienst, de toeslag werd voor mensen die op de uitsluitlijst kwamen niet automatisch stopgezet. Ze konden extra gecontroleerd worden.

'Verschillende versies documenten'

In een vijf pagina's tellende reactie, die RTL heeft gepubliceerd, zegt het ministerie van Financiën dat het niet alle documenten heeft teruggevonden waarop de nieuwszender zich baseert. 'De documenten waar RTL naar verwijst zijn goeddeels teruggevonden maar hierbij werd wel duidelijk dat van deze documenten meerdere versies bestonden, waarvan nu niet met zekerheid kan worden gezegd of beide (RTL/Toeslagen) van dezelfde versies zijn uitgegaan.'

Verder zegt het ministerie dat het niet zo is dat mensen die verdacht werden van fraude automatisch in het vervolg ook zo behandeld blijven worden door de Belastingdienst. Dat gebeurt alleen voor een "specifieke periode", die handmatig door een behandelaar wordt ingesteld en handmatig weer verlengd moet worden. "Na een tijdsperiode voor afwijkende behandeling komt de toeslaggerechtigde weer in het normale behandelproces terecht."

Daarnaast deelt het ministerie niet de conclusie dat de fraudejacht, zoals RTL het noemt, al vijftien jaar geleden begon. "Voor zover we kunnen nagaan, lag hier in de eerste jaren niet de nadruk op."

Wel beaamt het ministerie dat de toeslagenregels vanaf het het begin af aan 'zeer strikt geïnterpreteerd' werden. "Kleine fouten zoals het ontbreken van een handtekening of datum op een contract, konden leiden tot hoge terugvorderingen of stopzetting van toeslagen." Die problemen zijn "bekend, en dat is ook onderkend", aldus het ministerie. "Juist om die reden heeft het kabinet besloten om ouders te compenseren over de gehele periode sinds de invoering van de kinderopvangtoeslag in 2005."

'Bevestigt beeld'

Advocaat Vasco Groeneveld zegt dat de vertrouwelijke documenten die RTL naar buiten heeft gebracht het beeld bevestigen dat de historie die zijn klanten hebben met de Belastingdienst teruggaat tot 2006. "Gedupeerden vertellen mij dat de ellende toen al begon. Dit gaat zeker een rol spelen bij mijn verzoek aan het Gerechtshof om alsnog het Openbaar Ministerie te gelasten om medewerkers van de Belastingdienst te vervolgen."

Groeneveld wil deze maand nog een klacht bij het hof indienen. "Het beeld dat medewerkers van de Belastingdienst onrechtmatig hebben gehandeld, wordt met deze documenten versterkt. En daarmee ook de nalatigheid van ministers om ertegen op te treden."

Groeneveld zegt na het weekend vijftig nieuwe deelnemers aan de aangifte toe te voegen tegen zes (oud-)ministers die hij verantwoordelijk houdt voor het toeslagenschandaal. Het totaal aantal deelnemers aan deze aangifte komt daarmee op 130.