Grote zorgen in Kamer: is Belastingdienst wel klaar voor hersteloperatie Toeslagen?

Het kabinet stapte er half januari om op, er werden excuses gemaakt om het grote onrecht, en er zou een grote compensatieoperatie op touw worden gezet om getroffen ouders te compenseren. Maar met die hersteloperatie loopt het niet goed, concludeert de Kamer in een fel debat met de demissionaire staatssecretaris Van Huffelen.

Minder dan 1000 van de 29.000 ouders die in de eerste ronde recht hebben op een tegemoetkoming hebben volgens CDA-Kamerlid Omtzigt daadwerkelijk iets ontvangen. "Ouders worden met de dag zieker en meer onzeker", zei SP-Kamerlid Leijten. PVV-Kamerlid Mulder hekelt het dat "de totale omvang van de groep ouders nog altijd niet duidelijk is". Volgens het kabinet hebben zich nu 20.000 ouders gemeld, maar kunnen het er veel meer worden.

SGP-Kamerlid Stoffer ziet ook leed bij de Belastingdienst zelf: hij krijgt signalen dat ambtenaren zich ernstig in de steek gelaten voelen door de top van de dienst.

SP-Kamerlid Leijten heeft er geen vertrouwen meer in dat de Belastingdienst het compensatietraject goed zal afronden: zij pleit ervoor dat de dienst uit het traject gaat. De overheid heeft schuld erkend, zo zegt Leijten, maar alle miljoenen die er uitgegeven zijn aan accountancy, rapporten en wat al niet meer, hebben ouders helemaal niet geholpen. Ook 50Plus vraagt zich af of de dienst het herstelproject wel aankan.

In de toeslagenaffaire werden duizenden ouders onterecht als fraudeurs bestempeld. Hun toeslagen werden stopgezet, ze moesten duizenden euro's terugbetalen. Veel ouders kregen grote financiële en psychische problemen. De zaak kwam aan het licht door publicaties van Trouw en RTL Nieuws.

Ouders die zich voor 15 februari- volgende week maandag- zouden melden zouden voor 1 mei de eerste compensatie moeten ontvangen. Maar het is de vraag of dat gehaald wordt. "Het zijn beloftes waar ik simpelweg niets van geloof", zei PvdA-Kamerlid Kuijken. "Er is nog geen begin van een tijdpad." Eerder beloofde het kabinet zo snel mogelijk alle ouders die bekend zijn 30.000 euro uit te keren. De Kamer nam een wet aan om die hulp op gang te krijgen.

Volgens staatssecretaris Van Huffelen is dat tijdpad er wel, maar is het ook van "groot belang" dat ouders, samen met hun zaakbehandelaar, "tijd en ruimte" krijgen om alles goed op een rij te zetten. Het gaat volgens haar niet alleen om snelheid, maar ook om zorgvuldigheid. Die uitleg kwam haar op een boze uitval van SP-Kamerlid Leijten te staan. De Kamer heeft volgens Leijten onder druk een wet aangenomen, maar "staat nu naar een moeras te staren". Volgens Leijten is er "meer geld naar interne checks gegaan dan naar ouders". Ze vindt dat "echt niet kunnen".

Van Huffelen erkende dat er al meermalen is aangegeven dat we "in de organisatie dingen beter kunnen doen" maar zei dat mensen ook hard werken en dat goed de tijd nemen ook van belang is. "We gaan ervan uit dat we een heel eind komen voor 1 mei", aldus Van Huffelen.

Schuldeisers

Als ouders geld ontvangen is het volgens de Kamer ook nog maar de vraag of ze wel echt geholpen zijn: mogelijk staan er direct schuldeisers op de stoep. De politiek sprak af alle publieke schulden kwijt te schelden maar voor private schuldeisers geldt dat niet. VVD en D66 stellen daarom voor dat er een jaar een soort pauzeregeling komt waarbij private schuldeisers niet bij de gedupeerden aan mogen kloppen. Maar het is de vraag of dat juridisch kan. Van Huffelen zei dat ze samen met private partijen wil kijken naar wat er mogelijk is maar sprak van een "enorme uitdaging" omdat het om veel ouders gaat en ernstige problematiek.

Partijen in de Kamer noemen het verder ronduit ergerlijk dat de Belastingdienst geen overzicht lijkt te hebben van wie nu het zwaarst getroffen zijn. CDA-Kamerlid Omtzigt, die zich samen met SP-Kamerlid Leijten al jarenlang inzet om de ouders te helpen en stukken boven tafel te krijgen, maakt zich daar grote zorgen over.

"Een gezin met een schuld van 87 euro krijgt nu in principe dezelfde 30.000 euro als een gezin dat met 60.000 euro diep in de schulden zit." Omtzigt vraagt zich af hoe om te gaan met deze verschillen en hoe geregeld kan worden dat de zwaarst getroffenen snel de juiste hulp krijgen. Ook noemt hij het onbegrijpelijk dat de beloofde lijst met een overzicht van onrechtmatigheden er nog steeds niet is. Daar is al meermalen door de Kamer om gevraagd, verzucht Omtzigt. "Het kan niet waar wezen dat die lijst er weer niet is. Waarvoor zit ik hier dan? Zo blijven we constant heen en weer rijden met een treintje."