Gedupeerden toeslagaffaire: 'Eindelijk erkenning, maar littekens blijven'

"Ongekend onrecht." Zo beschrijft de ondervragingscommissie kinderopvang in haar rapport wat veel ouders in de kinderopvangtoeslagaffaire is aangedaan. Het kritische rapport is vanmiddag gepubliceerd en daarin wordt geen van de betrokken door de commissie gespaard. Gedupeerde ouders zijn niet verbaasd over het snoeiharde rapport.

Veel ouders kwamen in de kinderopvangtoeslagaffaire in de problemen doordat zij ten onrechte als fraudeur werden behandeld. Zij moesten vaak tienduizenden euro's aan toeslagen terugbetalen, wat vaak leidde tot financiële en sociale problemen.

'Wonder dat ik er nog ben'

Kristie Rongen is een van de ouders die onterecht geld moest terugbetalen aan de Belastingdienst. Ze heeft daardoor een schuld van 92.000 euro en zit in de schuldhulpverlening, vertelt ze. Rongen leeft van 50 euro per week. Vanaf 2008 moest ze de kinderopvangtoeslag terugbetalen. Ze was toen alleenstaande moeder met drie jonge kinderen, haar jongste kind is inmiddels 19. "Het is een schande hoe het allemaal is gelopen, het is gewoon niet te geloven."

Rongen is het ermee eens dat er "onherstelbaar leed" is veroorzaakt door de affaire. "Ik ben er behoorlijk aan onderdoor gegaan. Ik heb twee jaar thuisgezeten met een burn-out en het mag überhaupt een wonder heten dat ik er nog ben", vertelt ze. "Gelukkig heb ik sterke kinderen om me heen en was mijn moeder er voor me. Zonder hen en andere mensen had ik het qua eten gewoon niet gered."

Haar auto is in beslag genomen door de affaire, ze raakte bijna haar huis kwijt, vertelt ze. Ook kon haar zoon zijn studie niet meer betalen omdat hij zijn studiefinanciering gebruikte om haar te helpen met de huur. "Je voelt je totaal machteloos, alles wordt je afgepakt. Ik kreeg straatvrees en durfde niemand meer aan te spreken. Als de deurbel ging was ik bang dat er weer een deurwaarder voor zou staan."

Het volgen van de verhoren afgelopen weken bracht bij Rongen veel emoties boven. "Ik heb er met woede naar gekeken. Af en toe heb ik echt zitten schreeuwen naar de tv, zo van 'horen jullie mij?!'. Ik werd boos van het liegen, de plotselinge Alzheimer."

De commissie zegt in het rapport dat alle onderdelen van de staat moeten nadenken over hoe kwesties als de kinderopvangtoeslagaffaire in de toekomst voorkomen kunnen worden en hoe het onrecht kan worden rechtgezet. Voor Rongen kan dat niet snel genoeg gaan. "Ik heb nu gehoord dat ik volledige compensatie krijg, maar ik weet nog niet wanneer."

Littekens blijven

Ook gedupeerde Nazmiye Yigit-Karaduman vindt dat er haast gemaakt moet worden met de compensatie. "We zijn hier hard door geraakt, dus er moet een hele goede compensatie komen voor alle gedupeerde ouders en kinderen." De ellende begon voor Yigit-Karaduman in 2013, toen ze binnen twee weken 32.000 euro aan kinderopvangtoeslag moest terugbetalen.

Yigit-Karaduman tekende bezwaar aan, maar verloor elke zaak. Met moeite heeft ze de duizenden euro's met een aflossingsregeling afbetaald. "Ik heb keihard moeten werken, soms zo'n vijftig tot zestig uur per week. Ook heb ik veel moeten lenen en altijd goed moeten rekenen. We hebben heel veel gemist."

Ze is dan ook niet verbaasd over de kritiek in het rapport. "Het is iedere keer een herhaling. Ik wist al dat ik geen fraudeur was en dat ik niks fout deed. Nu zien zij ook dat ik gelijk had, maar we hebben veel schade opgelopen." Toch is ze blij met het rapport. "Er wordt erkend hoeveel onrecht en ellende ze ons hebben aangedaan. Eindelijk wordt nu bevestigd hoe slordig een overheidsinstelling kan zijn."

'Eens kijken of ze nu wel hun belofte nakomen'

Door die 'slordigheid' denkt ze dat het nog lang zal duren voor haar vertrouwen in de overheid weer is hersteld. "We hebben schade opgelopen en die wonden moeten helen. Maar of het helemaal gebeurt weet ik niet, ik denk dat er altijd een litteken overblijft." Ook gaat het compenseren volgens haar ook niet snel genoeg. "Ze moeten beter en sneller compenseren, want het duurt veel te lang. Het zou dit jaar voor kerst nog komen, maar ik heb nog niks binnen. Ik wacht rustig af, eens kijken of ze nu wel hun belofte gaan nakomen."

In het rapport worden geen conclusies getrokken of echte aanbevelingen gedaan. De Tweede Kamer houdt volgend jaar een debat over de kwestie. Het is nog niet bekend wanneer dat precies zal zijn, maar in ieder geval voor de verkiezingen in maart.