'Vaccinoorlog' tussen twee van de machtigste mannen van Brazilië
In Brazilië, met meer dan 6,5 miljoen besmettingen en ruim 180.000 coronadoden een van de zwaarst getroffen landen ter wereld, woedt een ware 'vaccinoorlog' tussen twee van de machtigste mannen van het land.
De strijd gaat tussen de Braziliaanse president Jair Bolsonaro en gouverneur João Doria van São Paulo, de belangrijkste deelstaat van het land. Doria wordt vaak genoemd als mogelijke tegenstander van Bolsonaro bij de presidentsverkiezingen van 2022.
De gouverneur is vastberaden om op 25 januari, de verjaardag van zijn deelstaat, te beginnen met vaccineren. Dat zou sneller zijn dan de federale overheid, tot ergernis van de president.
Flinke voorraad
Doria werkt al maanden nauw samen met het Chinese bedrijf Sinovac, dat in Brazilië op grote schaal testen uitvoert met het CoronaVac vaccin. Het gerenommeerde Butantan Instituut van de deelstaat coördineert die Braziliaanse testen van CoronaVac. De testresultaten van CoronaVac worden op zijn vroegst maandag verwacht. Pas daarna kan het Braziliaanse RIVM het vaccin beoordelen.
Toch bouwt Doria alvast een flinke voorraad op van het Chinese vaccin. De gouverneur verwacht rond 25 januari 46 miljoen geïmporteerde doses tot zijn beschikking hebben. De bouw van een gloednieuwe vaccinfabriek is al begonnen, over een maand of tien kan het Butantan Instituut op eigen houtje jaarlijks 100 miljoen doses van het CoronaVac vaccin fabriceren.
"Ik ga het zelf zeker niet nemen", zei de president over het CoronaVac vaccin. Toen zijn minister van Volksgezondheid van plan bleek om miljoenen doses van het Chinese vaccin in te slaan, werd hij direct teruggefloten. "Elk vaccin moet eerst worden goedgekeurd door ANVISA (het Braziliaanse RIVM, red.)", benadrukte de president. "Brazilianen zijn geen proefkonijnen", voegde hij er aan toe.
Gouverneur Doria vreest dat Bolsonaro het Braziliaanse RIVM misbruikt om 'zijn' vaccin te vertragen of tegen te werken. Het orgaan is in principe onafhankelijk, maar valt onder het ministerie van Volksgezondheid van de regering Bolsonaro. "Dit is geen tijd voor een ideologische oorlog", benadrukte de gouverneur tijdens een persconferentie.
Uit onderzoek blijkt dat al minstens een kwart van de Brazilianen dat vaccin niet zou nemen.
"Ik zou het geen oorlog willen noemen", zei Bolsonaro over de strijd met Doria in een van zijn live uitzendingen op Facebook. "Maar er zijn zeker verschillen van inzicht over de vaccins. Een of ander gouverneurtje, u weet wie ik bedoel, bekritiseert ANVISA. Maar dat is een onafhankelijk orgaan", benadrukt de president.
Toen het Braziliaanse RIVM de CoronaVac tests korte tijd stillegde in verband met een sterfgeval van een vrijwilliger, reageerde Bolsonaro verheugd. "Ik heb weer van Doria gewonnen", schreef hij op zijn Facebookpagina.
De Braziliaanse president spreekt consequent van 'het Chinese vaccin van Doria', en speelt in op anti-Chinese gevoelens bij zijn achterban. Hij zet vooral in op het vaccin van het bedrijf AstraZeneca in samenwerking met de Oxford-universiteit. "Dus dat komt niet uit dat ene land", benadrukte Bolsonaro, een weinig subtiele verwijzing naar China.
Ook het Oxford-vaccin is op grote schaal getest in Brazilië, maar er zijn vragen over de testresultaten. Dat is een tegenvaller voor de federale regering, die meer dan 100 miljoen doses van het Oxford-vaccin inkocht. Vanaf het tweede semester hoopt de federale regering het Oxford-vaccin zelf, in Brazilië, te gaan produceren. Het vaccinatieplan van Bolsonaro werd dit weekeinde gepresenteerd en vermeldt nog geen exacte startdatum.
Xenofobie
Immunoloog Mônica Levi ergert zich aan de politisering van vaccins. Als bestuurslid van de 'Braziliaanse vereniging voor vaccinaties' (SBim) is ze medeverantwoordelijk voor het opstellen van inentingsprogramma's in het land. Ze maakt zich zorgen over de gevolgen van de 'vaccinoorlog'.
"Als je een president hebt die zegt dat het Chinese vaccin slecht is, dan gaan veel mensen twijfelen of ze zich wel moeten laten inenten", waarschuwt ze. "Uit onderzoek blijkt dat al minstens een kwart van de Brazilianen dat vaccin niet zou nemen."
Gouverneur Doria van São Paulo sprak zich uit voor verplichte vaccinatie in zijn deelstaat. Daar is president Bolsonaro fel tegen. Ook Mônica Levi is geen fan van verplicht vaccineren. "Voor je dat overweegt moet de overheid eerst een goede informatiecampagne opzetten, dan overtuig je meestal nog heel veel mensen," zegt ze.
Veel weerstand tegen het Chinese vaccin komt voort uit xenofobie, denkt de immunoloog. "Veel van de mensen die het Chinese vaccin wantrouwen, willen wel het Oxford-vaccin krijgen. Ze weten niet eens dat de grondstoffen voor dat vaccin voor een groot deel ook uit China komen."
Mônica Levi deed als vrijwilliger mee aan de tests van het Oxford-vaccin. "Als SinoVac eerder was begonnen dan AstraZeneca, had ik zonder problemen met die tests meegedaan", benadrukt ze. "Het maakt niet uit waar een vaccin vandaan komt, als het maar veilig is, en werkt. Hoe meer verschillende vaccins we tot onze beschikking hebben, hoe beter voor Brazilië", zegt ze.
