Rutte: taaie gesprekken, maar blij met akkoorden over klimaat en rechtsstaat

"Het was een lastige discussie, maar ik ben blij met het resultaat". Op een persconferentie in Brussel reageerde premier Rutte verheugd op het akkoord dat EU-leiders vanochtend bereikten over een nieuwe, ambitieuze klimaatdoelstelling. In 2030 moet de CO2-uitstoot in de EU met minstens 55 procent zijn teruggebracht ten opzichte van 1990. De doelstelling was eerder nog 40 procent.

Rutte was niet verrast door de moeizame gesprekken. "Dat is niet zo gek, als je kijkt naar de verschillende uitgangspunten van de landen." Vooral Polen lag lang dwars. Het land wilde een financiële compensatie omdat het nog sterk afhankelijk is van de steenkool- en bruinkoolindustrie. Volgens Rutte zijn er geen concrete toezeggingen gedaan aan Polen. "We hebben afgesproken dat we de komende tijd verder gaan kijken hoe we rekening kunnen houden met de verschillen tussen landen."

De premier noemde de nieuwe doelstelling de meest kosteneffectieve methode om klimaatneutraliteit te bereiken in 2050, zoals de EU beoogt. De Europese Commissie komt medio volgend jaar met een plan om invulling te geven aan de doelstelling.

Taaie gesprekken over EU-begroting

Gisteren werd al overeenstemming bereikt over de EU-begroting, waarvan een groot deel bedoeld is om de klimaatplannen te financieren. Ook het coronaherstelfonds van 750 miljard euro werd goedgekeurd.

Polen en Hongarije spraken in eerste instantie hun veto uit, omdat ze volgens de nieuwe afspraken in de toekomst gestraft zouden kunnen worden als ze zich niet aan de regels van de rechtsstaat houden. Daarop kwam een compromisvoorstel tot stand, waarin de nieuwe regels pas ingaan als het Europees Hof zich erover heeft uitgesproken.

Rutte kan zich vinden in het compromis. "Polen en Hongarije wilden een andere deal, dat is niet gebeurd", zei hij. "De aanstelling van onafhankelijke rechters is cruciaal. Dat is vastgelegd in een juridisch bindende verordening. Nu heeft de EU ook een middel om daarop toe te zien." Volgens Rutte is het akkoord over de rechtsstaat essentieel omdat de EU ook een waardengemeenschap is. "Het waren taaie gesprekken, omdat ieder land zijn veto kan uitspreken."

Sancties tegen Turkije

Ook kwamen de leiders vannacht tot een akkoord over nieuwe sancties tegen Turkije, vanwege de illegale gasboringen door dat land in de Middellandse Zee bij Griekenland en Cyprus. De nieuwe sancties houden in dat zowel individuen als bedrijven die betrokken zijn bij de boringen kunnen worden bestraft.

Rutte sprak van een "stevig signaal" van de Europese Raad. "In oktober hebben we gezegd: Turkije moet kiezen. Als ze een negatieve agenda met de EU op het oog hebben, is dat ook een keuze. We hadden gehoopt op deëscalatie, maar de ontwikkelingen daar zijn teleurstellend. Ons doel is nog steeds normalisering, maar de sleutel daartoe ligt in Ankara."

Brexit

Vandaag worden de EU-regeringsleiders en -staatshoofden verder bijgepraat over de brexit door voorzitter van de Europese Commissie Von der Leyen. Rutte durft geen voorspelling te doen over wanneer er een akkoord komt met de Britten. "De verschillen zijn nog aanzienlijk, bijvoorbeeld op het gebied van visserij."

Daarnaast volgt er een gesprek met ECB-president Lagarde over de bankenunie en ook terrorismebestrijding komt nog aan bod. Rutte feliciteerde Lagarde met de aanstelling van de Nederlander Frank Elderson als directielid van de ECB en noemde hem "buitengewoon capabel".

Rutte begon de persconferentie met een reactie op het vertrek van minister De Jonge als lijsttrekker van het CDA. De premier zei "respect en bewondering" te hebben voor het besluit en voor de manier waarop De Jonge zich inzet om de coronacrisis te bestrijden.