Veldslag dreigt in Ethiopië, internationale gemeenschap vreest etnisch geweld
Elles van Gelder
correspondent Afrika
Elles van Gelder
correspondent Afrika
Vandaag praat de VN-Veiligheidsraad over het conflict in de noordelijke regio Tigray in Ethiopië. De bijeenkomst komt terwijl een veldslag dreigt om de regionale hoofdstad Mekelle. Ondertussen zijn 40.000 Ethiopische vluchtelingen in buurland Sudan aangekomen.
EU-buitenlandchef Josep Borrell heeft opgeroepen tot een staakt-het-vuren, maar daar geeft de premier van Ethiopië, Abiy Ahmed, geen gehoor aan. Hij zegt dat hij de zorgen van de internationale gemeenschap waardeert maar dat Ethiopië de situatie zelf op kan lossen.
De gevluchte Ethiopiërs komen op adem en brengen verhalen met zich mee van wat er zich afspeelt in Tigray, waar sinds drie weken gevochten wordt. Verhalen over bommen, geweerschoten en gezinnen die elkaar zijn kwijtgeraakt op de vlucht.
De 24-jarige Ethiopische Lemlem Haylo Rada vluchtte tijdens beschietingen. Ze kwam in Sudan aan met haar pasgeboren baby. "Ik ben onderweg bevallen", vertelt ze aan journalisten van persbureau AP. "De kleren die ik nu draag heb ik gekregen omdat mijn eigen kleding vol bloed zat van de geboorte. Ik heb niets, alleen deze jurk. Ik heb niet eens ondergoed."
Onder de vluchtelingen zijn veel jonge moeders, zwangere vrouwen, en heel veel kinderen. Hulporganisaties doen wat ze kunnen om hen te helpen. Maar ze kunnen de dagelijkse groei van het aantal vluchtelingen niet bijbenen.
"Ik moest bevallen in de woestijn, in de felle zon", vertelt deze vrouw:
De oorlog in Ethiopië begon op 4 november, toen alle ogen gericht waren op de Amerikaanse verkiezingen. De premier van Ethiopië, Abiy Ahmed, besloot om Tigray binnen te vallen. Dit gebeurde nadat hij milities van de politieke partij die Tigray bestuurt, de TPLF, beschuldigde van het aanvallen van kazernes van het federale leger waarbij soldaten werden gedood.
De twee partijen stonden al langer vijandig tegenover elkaar. De TPLF domineerde de politiek en het leger decennialang, totdat Abiy twee jaar geleden aan de macht kwam. De TPLF trok zich terug in de noordelijke provincie Tigray waar de partij dit jaar verkiezingen organiseerde, ondanks een verbod op het houden van verkiezingen wegens de coronapandemie. De TPLF ziet Abiy niet meer als hun legitieme leider omdat er geen stembusgang is geweest en zegt dat ze onder hem zijn gemarginaliseerd.
Abiy beloofde vanaf het begin van het conflict een snelle militaire operatie in Tigray. Maar hoe langer het duurt, hoe groter de angst voor een groeiend aantal burgerslachtoffers. Statistieken van het aantal doden en gewonden zijn er niet. Het is moeilijk om informatie te krijgen vanuit Tigray omdat het internet- en telefoonverkeer plat ligt. De overheid blokkeert het signaal. En journalisten wordt de weg letterlijk versperd om te regio in te gaan.
De informatie die uit Tigray komt is van de twee strijdende partijen, en die hebben allebei hun eigen agenda. Mede daarom zijn de verhalen van Ethiopiërs die de regio wisten te ontvluchten, hoewel oncontroleerbaar, waardevol.
Als je maar heel even twijfelt, ben je dood.
Ook persbureau AFP sprak met vluchtelingen en tekende getuigenissen op, ook over etnisch geweld. Zo vertelt de 24-jarige Gerdo Burhan dat als je als inwoner van Tigray voor je leven moet vrezen als je te pakken wordt genomen door soldaten van het federale leger. "Ze houden je onder vuur en vragen je of je deel bent van de Tigreese strijdkrachten. Als je maar heel even twijfelt ben je dood."
De internationale gemeenschap en mensenrechtenorganisaties vrezen voor etnisch geweld, omdat aan de zijde van het federale leger milities van de Amhara-regio meevechten, een grensregio van Tigray. Die zouden nu vooral het westelijke deel bewaken terwijl het federale leger in het oosten verder vecht. De regio's zijn al lang vijanden en er is eerder sprake geweest van etnisch geweld tussen de partijen.
Seizoensarbeiders
Al vroeg in het conflict maakte Amnesty International melding van video- en fotomateriaal van mogelijk honderden slachtoffers, het merendeel doodgestoken. Volgens getuigen zou het om een afrekening gaan van de TPLF en waren er onder de slachtoffers seizoenarbeiders uit Amhara die niets met het conflict te maken hebben. Maar ook dat is nog onbevestigd.
De angst voor meer burgerslachtoffers is nu vooral groot omdat het federale leger aan de poorten lijkt te staan van de regionale hoofdstad Mekelle. De Ethiopische troepen zouden de stad zo'n vijftig kilometer van de stadsgrenzen hebben omsingeld. Zondag gaf premier Abiy de TPLF 72 uur de tijd om zich over te geven. Maar leden van de TPLF zijn bereid om te sterven in het harnas.
Menselijk schild
De regering zegt dat de TPLF de burgers gebruikt als menselijk schild. Het heeft inwoners van Mekelle opgeroepen aan hun zijde te komen staan en om zichzelf in veiligheid te brengen. Het is alleen de vraag waar ze heen kunnen. Aan de andere kant roept de regionale TPLF-leider Debretsion Gebremichael Tigreeërs op om met hen samen te staan. Volgens hem groeit zijn strijdmacht met de dag. Burgers zitten tussen twee vuren.
De Verenigde Naties roept Abiy op om burgers te sparen. Ook de mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch hamert erop dat een waarschuwing aan de bevolking dat een invasie op handen is niet genoeg is en ze zich mogelijk schuldig maken aan oorlogsmisdaden als ze de hele stad als militair doelwit zien.
