Obama in memoires: Trump wakkerde raciale angst aan
Barack Obama is ervan overtuigd dat zijn verkiezing in 2008 rechtstreeks heeft geleid tot de opkomst van Donald Trump. In zijn autobiografie Een beloofd land, die vandaag ook in het Nederlands verschijnt, schrijft de oud-president dat de "aandachtzoekende vastgoedmakelaar" succesvol inspeelde op "duistere krachten" in de Republikeinse Partij.
"Het was alsof alleen al mijn aanwezigheid in het Witte Huis een diep verankerde paniek had veroorzaakt. Een gevoel dat de natuurlijke orde was verstoord", schrijft Obama. Trump liftte volgens hem mee op een "emotionele, bijna instinctieve reactie op mijn presidentschap, die weinig te maken had met de verschillen in beleidsopvatting of in ideologische overtuigingen."
"Voor de miljoenen Amerikanen die je de stuipen op het lijf kon jagen met een zwarte man in het Witte Huis, kwam hij met een toverdrankje voor hun raciale angsten."
Obama voerde in de weken voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen eerder deze maand campagne voor de Democratische kandidaat Joe Biden, zijn vicepresident die werd uitgeroepen tot verkiezingswinnaar. In een bijeenkomst haalde Obama toen ook al hard uit naar Trump.
Trump sloeg op zijn beurt terug door op een eigen bijeenkomst te zeggen dat Obama hem vier jaar eerder had onderschat. Eerder dit jaar had hij Obama al een incompetente president genoemd die volgens hem aan het hoofd stond van de "meest corrupte regering" in de geschiedenis van de VS.
'Ik was iets gevaarlijks'
Obama schrijft in dit eerste deel van zijn memoires, dat 864 bladzijdes beslaat, verder over de campagne en de eerste twee jaar van zijn presidentschap. Hij beschrijft hoe tegenstanders hem wegzetten als "verdacht, infaam en 'anders'", door vraagtekens te plaatsen bij zijn afkomst. Tegenstanders gebruikten "xenofobie, anti-intellectualisme, paranoïde samenzweringstheorieën en antipathie tegen mensen van kleur".
"Ik was iets gevaarlijks, iemand voor wie je bang moest zijn, iemand die tegengehouden moest worden." Het leidde tijdens zijn ambtstermijn tot constante "achterhoedegevechten om de Republikeinen ervan te weerhouden dat ze ongedaan zouden maken wat ik allemaal tot stand had gebracht".
Zelf zegt de eerste zwarte president van de VS juist er alles aan te hebben gedaan ras te overstijgen. Hij had bij andere politici gezien hoe die identiteitspolitiek tot verzet en angst leidde. Zijn team zette hem daarom bewust niet neer als 'de zwarte kandidaat'.
"Zij waren van mening dat raciale vooruitgang maar op één manier te bereiken was: we moesten winnen." Het leverde hem van progressieve partijgenoten het verwijt op dat hij op dit thema niet doortastend genoeg was.
Belofte waargemaakt?
In het boek gaat hij ook in op grote zaken die op zijn pad kwamen in zijn presidentschap en de afwegingen die hij daarbij moest maken. Bijvoorbeeld als het gaat over de miljardensteun in de bankencrisis, het afhandelen van de Irak-oorlog, de onderhandelingen over het zorgstelsel Obama Care, de dilemma's van de Arabische Lente en het ombrengen van Osama bin Laden.
Meerdere keren twijfelt hij daarbij openlijk of het hem wel gelukt is zijn belofte waar te maken, als de kandidaat van Hope en Change die enkele maanden na zijn verkiezing al de Nobelprijs kreeg. Hij erkent dat er een kloof zat tussen "wat ik had verwacht van het presidentschap en wat er in de praktijk gebeurde" en vraagt zich af of hij niet te gematigd was.
Een definitief oordeel velt Obama niet. Hij houdt het erop dat hij het land misschien beter had kunnen overtuigen van zijn waarheid.
