Onderzoek Nachtwacht gaat laatste fase in met 3D-scans

Onderzoekers van het Rijksmuseum en de TU Delft nemen de Nachtwacht de komende weken letterlijk en figuurlijk onder de loep: met 3D-scanners wordt het volledige oppervlak van het beroemde schuttersstuk van Rembrandt minutieus in kaart gebracht. De 3D-operatie is het sluitstuk van een grootschalig onderzoek naar het schilderij, voorafgaand aan de restauratie. Die begint volgend jaar.

Stukje bij beetje, in delen van 13 centimeter breed en 10 centimeter hoog, worden alle details van de Nachtwacht volledig driedimensionaal vastgelegd:

De 3D-scan is bedoeld om de "topografie" van de Nachtwacht te leren kennen, zegt Robert van Lang, hoofd Conservation & Science, tegen persbureau ANP. Maar de scans dienen ook als een soort nulmeting. Daarmee kunnen in de toekomst mogelijke veranderingen op het 17e-eeuwse schilderij in kaart worden gebracht.

Volgens Van Lang zal de techniek voor een cultuuromslag zorgen in de museumwereld. "Dit wordt onze nieuwe werkwijze. Eerst volledig al het onderzoek doen dat nodig is, dan dat beoordelen en je stappenplan bepalen voor de restauratie." Restaurators vertrouwen nu nog vaak op hun eigen kennis en ervaring als ze aan de slag gaan, zegt hij. Volgens hem is met de huidige techniek veel meer informatie te halen.

Met een driedimensionale scan kan ook een levensechte kopie van een schilderij worden gemaakt. Rob Erdmann, wetenschapper bij het Rijksmuseum, verwacht daarom dat de methode wereldwijd navolging zal krijgen. "Kunstwerken kunnen worden gestolen, kathedralen branden af. Natuurlijk vervang je nooit het origineel, maar het helpt wel als je precies weet hoe het eruit zag."

Pigment

Het restauratie-onderzoek naar de Nachtwacht is al in juli vorig jaar begonnen. Bezoekers van het Rijksmuseum kunnen meekijken, want het schuttersstuk van Rembrandt hangt tijdens het onderzoek in een grote glazen 'huis'.

Het doel van het onderzoek is om vóór de restauratie zo veel mogelijk te weten te komen over de Nachtwacht. Zo is onderzocht hoe het werk is opgebouwd en welke pigmenten Rembrandt heeft gebruikt. Aanvankelijk zou de restauratie in augustus beginnen, maar vanwege de coronacrisis is de start verplaatst naar januari.