Grote steden gaan verschillend om met coronatekort, ozb vaak niet omhoog

Gemeenten vreesden een paar maanden geleden de lokale belastingen te moeten verhogen vanwege de coronacrisis. Maar uit een inventarisatie door de NOS van de begrotingen van een aantal grote steden blijkt dat lang niet overal te gebeuren.

Van twaalf grote gemeenten die al een begroting voor volgend jaar hebben, gaan er tien de opbrengst van de onroerendezaakbelasting (ozb) niet verhogen. Gemeenten keken in het verleden vaak naar de ozb om de inkomsten op te krikken. "Belangrijk is dat we de rekening niet neerleggen bij de inwoner", zegt bijvoorbeeld Zaanstad nu.

Ook Rotterdam kiest hiervoor: "Ondanks de gemiddelde waardestijging van woningen met 13 procent blijft de gemiddelde ozb-aanslag nagenoeg gelijk. Dit past binnen de Rotterdamse systematiek waarbij een stijging van de waarde leidt tot een daling van het ozb-tarief." Ook Apeldoorn, Arnhem, Den Haag, Eindhoven, Haarlemmermeer, Nijmegen, Utrecht en Zoetermeer kiezen voor deze lijn.

Geen verhogingen

Een deel van die gemeenten verzwaart de lasten voor de burger helemaal niet. "Het college kiest voor het scenario om op dit moment af te zien van aanvullende dekkingsvoorstellen, nieuwe bezuinigingen en lastenverhoging", zegt bijvoorbeeld Zoetermeer.

"Uitgangpunt van dit gemeentebestuur is dat er, behoudens jaarlijkse indexatie, geen nieuwe maatregelen worden genomen die leiden tot een stijging van de woonlasten", zegt Rotterdam. "De belastingen gaan niet omhoog", zegt ook Arnhem. "De belastingen hoeven alleen met de inflatie verhoogd te worden", zegt Apeldoorn.

Amsterdam wel meer ozb

Een deel van de gemeenten gaat wel meer geld innen. Zo gooit Amsterdam de ozb fors omhoog. De stad verwacht daardoor 36 miljoen meer ozb-inkomsten, een stijging van ruim 20 procent.

Ook Haarlem verhoogt de ozb-inkomsten, maar daar gaat die belasting wel veel minder omhoog dan in Amsterdam. Haarlem wil bovenop de inflatiecorrectie zo'n 1,25 miljoen extra ozb ophalen, een stijging van zo'n 3 procent.

Hogere parkeerkosten en afvalstoffenheffing

Ook worden er andere belastingen en heffingen verhoogd. Zo gaan in Eindhoven de woonlasten met gemiddeld 34 euro per jaar omhoog, vooral door een hogere afvalstoffenheffing. Ook Utrecht verhoogt de afvalstoffenheffing, met zo'n 60 euro per jaar. Die stad gaat ook parkeervergunningen duurder maken in een aantal wijken. En de hondenbelasting en huwelijksleges stijgen in Utrecht.

Zaanstad laat de ozb ongemoeid, maar betaald parkeren wordt daar wel duurder: 50 cent per uur meer. Ook Amsterdam gaat voor meer parkeerinkomsten, zo wordt in een deel van de stad waar dat nu nog gratis is betaald parkeren op zondag ingevoerd.

Reserves en Rijk

In het algemeen geldt dat gemeenten vaak reserves inzetten om coronategenvallers op te vangen. "Om een sluitende begroting te krijgen, moet de gemeente de algemene reserve gebruiken", zegt bijvoorbeeld gemeente Den Haag. "Die moet wel zo snel mogelijk weer worden aangevuld. Het voornemen is om daarvoor onder meer vastgoed van de gemeente te verkopen."

"Er wordt niet bezuinigd", zegt een woordvoerder van gemeente Arnhem. "Sterker nog: we gaan ruim 19 miljoen euro in de lokale economie investeren, juist om corona het hoofd te bieden."

Voor een groot deel van hun inkomsten zijn gemeenten afhankelijk van de rijkssubsidie uit het Gemeentefonds. En gemeenten kijken nu ook naar het Rijk voor coronacompensatie. Voor dit jaar heeft het kabinet al 1,5 miljard euro aan compensatie toegezegd aan gemeenten, provincies en waterschappen. En ook volgend jaar springt het Rijk bij, is de verwachting.

Maar sommige gemeenten vrezen dat dat onvoldoende is. "Het geld van het Rijk geeft lucht, maar is niet volledig dekkend", zegt gemeente Utrecht. Nijmegen benadrukt dat er nog onzekerheid is over de rijksbijdragen. "Dat geldt zowel voor de uiteindelijke compensatie van gemeenten als de structurele wijzigingen die, los van de coronamaatregelen, nodig zijn om lokale overheden op een goede manier hun werk te laten doen."

Bezuinigingen

Ondanks het extra geld van het Rijk, de aanwending van reserves en extra belastinginkomsten ontkomen sommige gemeenten niet aan bezuinigingen volgend jaar. Amsterdam versobert bijvoorbeeld het aanvullend openbaar vervoer voor ouderen en de noodopvang voor dakloze gezinnen. Dat moet de gemeente 9 miljoen opleveren.

Ook Haarlem zegt dat er ingegrepen moet worden in het voorzieningenniveau. "Er is minder geld voor initiatieven uit de stad, budgetten worden deels bevroren en er is geen geld om bij onderhoudsprojecten extra wensen mee te nemen."