Bij flink verbouwde coronawet wil Kamer voet tussen de deur hebben
Komt er nu wel of niet een coronawet om maatregelen tegen verspreiding van het virus vast te leggen? En hoe leg je die dan vast in een wet? Aan die worsteling van partijen in de Kamer en het kabinet komt mogelijk vandaag een einde, maar rond is het nog niet. Aan "de democratische inbedding" wordt nog flink gesleuteld, zegt een betrokkene. Oftewel: de Kamer wil veel meer zeggenschap krijgen.
Op de spoedwet kwam al kritiek van alle kanten, niet alleen vanuit de Kamer maar ook vanuit de bevolking, hoogleraren, juristen en de Raad van State. Het kabinet paste daarop al dingen aan, maar niet genoeg, vindt de Kamer.
Alle maatregelen die nu gelden, zoals het houden van anderhalve meter afstand en het opleggen van boetes bij overtredingen, vloeien nu voort uit zogenoemde noodverordeningen. Dat werkt zo: de minister van Volksgezondheid geeft opdrachten aan de voorzitters van veiligheidsregio's en die voeren ze uit.
Het kabinet wil dat veranderen via een tijdelijke wet. Want in een crisis moet je snel kunnen schakelen, is het idee, en dan moet de juridische basis daarvoor duidelijk zijn. Als de spoedwet zoals het kabinet die heeft opgeschreven doorgaat, kunnen de bewindspersonen van Volksgezondheid, Justitie en Veiligheid en Binnenlandse Zaken samen met betrokken andere bewindspersonen bijeenkomen en kunnen ze zelf met" algemeen bindende" voorstellen komen. Zonder tussenkomst of goedkeuring van de Kamer. En daar wringt het voor de Kamer.
Flinke aanpassingen
Op steun van de SP, PVV en Forum voor Democratie hoeft het kabinet sowieso niet te rekenen. En vrijwel alle partijen zijn kritisch, bleek ook nog weer eens uit een dik pak vragen en antwoorden dat minister De Jonge deze week naar de Kamer stuurde.
De Kamer hamert dus al weken op aanpassingen. Coalitiepartijen ChristenUnie, D66, CDA en VVD werken nu samen met oppositiepartijen SGP, GroenLinks, PvdA aan nieuwe voorstellen.
Zo willen ze de duur van de wet van zes naar drie maanden verkorten. Het kabinet wilde eigenlijk een jaar, maar paste dat eerder al aan naar zes maanden. In een brief aan de Kamer schreef minister De Jonge deze week vast te willen houden aan zes maanden, omdat dat ook het advies van de Raad van State is.
Boete
Ook de hoogte van de boete bij overtredingen moet van de partijen omlaag. Het kabinet zegde al toe dat een coronaboete toch geen gevolgen voor het strafblad zal hebben, maar partijen willen zwart op wit vastleggen dat een boete niet 390 maar 99 euro bedraagt. Uit het aanpassingsvoorstel van De Jonge bleek deze week verder dat het kabinet de maximum gevangenisstraf op het overtreden van afstandsregels of een samenscholingsverbod van een maand naar twee weken verlaagt.
En dan dus de zeggenschap van de Kamer. De partijen die nu om de tafel zitten sleutelen aan teksten om te regelen dat een minister nooit "per decreet" - dus zonder zeggenschap van de Kamer - een maatregel kan invoeren. Als het kabinet een maatregel neemt, moet de Kamer kunnen ingrijpen.
Alle partijen begrijpen dat snelheid soms geboden is, zegt een betrokkene, maar de vraag is, hoe schrijf je dat dan op. In geval van nood moet de minister een maatregel snel kunnen nemen, maar moet de Kamer een week de tijd krijgen om erover te oordelen, vinden partijen.
Tekst
Minister De Jonge schreef deze week aan de Kamer niet voor zo'n 'bekrachtigingrecht' van de Kamer te voelen omdat dat volgens hem "afdoet aan de noodzakelijke behandelingssnelheid". Partijen werken nu aan een tekst die regelt dat snel ingrijpen kan, maar waarbij de Kamer het recht behoudt binnen een week een maatregel terug te draaien.
Terug naar de noodverordeningen waarmee nu gewerkt wordt. Daarbij heeft de Kamer helemaal geen zeggenschap, dus er is een motief om het nu anders te regelen.
"We hebben steeds gezegd dat een wet beter is dan een noodverordening. Maar de wet moet wel goed genoeg zijn", aldus SGP-voorman Van der Staaij.
Steun van SGP, GroenLinks en PvdA is belangrijk, omdat er anders geen meerderheid in de Eerste en Tweede Kamer is voor aanpassingen van de wet. Maar het is meer dan dat, zegt een andere betrokkene. "Dit is niet alleen een kwestie van meerderheden in Kamers. Het is geen ding tussen oppositie en coalitie, maar tussen Kamer en kabinet. Het gaat echt om de democratie hier."
