Zaak-Nicky Verstappen: gaat Jos B. eindelijk praten?

• Thomas Kusters

De familie Verstappen hangt vandaag aan de lippen van verdachte Jos B.: zal hij eindelijk iets verklaren over wat er in de zomer van 1998 is gebeurd met hun zoon Nicky? "Ze denken dat hij dat niet gaat doen", zegt Peter R. de Vries, vertrouwenspersoon van de familie. "Zijn hele proceshouding wijst daar tot nu toe op. Hij tergt hen daarmee, tart hen."

Verdachte Jos B. houdt sinds zijn aanhouding twee jaar geleden de kaken stijf op elkaar. Daardoor is bij de start van de inhoudelijke behandeling van de rechtszaak vandaag het mysterie rond de dood van Nicky Verstappen nog onopgelost.

De kans is klein dat tijdens deze rechtszaak duidelijk wordt wat er in die laatste uren is gebeurd met het 11-jarige jongetje. Jos B. is niet verplicht om te spreken, zwijgen is zijn recht.

Het dna-materiaal van Jos B. is op meerdere plekken gevonden, op en in de onderbroek van Nicky en op zijn lichaam. Het gaat om contactsporen, zoals speeksel, huidschilfers en haren. Het koppelt B. aan Nicky, maar het zegt verder niks over seksueel misbruik of een mogelijke doodsoorzaak.

"De sporen liegen niet, maar ze vertellen ook niet het hele verhaal", zegt het Openbaar Ministerie. De enige die kan verklaren hoe het dna-materiaal daar terecht is gekomen, is Jos B. zelf.

Zwijgen is een recht

Het enige dat Jos B. zegt, is dat hij niets met de dood en het seksueel misbruik van Nicky Verstappen te maken heeft, verder beroept hij zich op zijn zwijgrecht. Een fundamenteel recht, zo legt hoogleraar strafrecht Lonneke Stevens uit: "Het is er om verdachten te beschermen tegen een enorm overheidsapparaat en ongeoorloofde druk. We willen niet dat er valse bekentenissen onder druk worden afgelegd."

De grote vraag is of Jos B. veroordeeld zal worden zolang hij zwijgt. Naast het dna-bewijs heeft hij de schijn tegen. Hij verdween spoorloos toen het grote dna-onderzoek begon, er is kinderporno bij hem gevonden en hij heeft een pedofiel verleden. Ook was hij een paar uur nadat Nicky dood werd gevonden op de Brunssummerheide en verklaarde hij daar later wisselend over.

Veroordeling?

Het wordt spannend of de rechter hem gaat veroordelen, vertelt hoogleraar Stevens: "Ook al zegt je gezond verstand dat het niet anders kan dan dat hij er wat mee te maken heeft, dat moet je heel precies kunnen bewijzen. Als dat niet lukt, dan is het onvermijdelijk een vrijspraak."

Peter R. de Vries heeft wel een verklaring voor de zwijgzaamheid van B.: "Als hij gaat praten, dan praat hij zich vast."

Toch is De Vries hoopvol gestemd. "We kunnen niet aannemen dat het dna van Jos B. op de binnenkant van de onderbroek van Nicky Verstappen is gewaaid toen Nicky op de Brunssummerheide liep, dat is onmogelijk. Jos B. geeft daarvoor geen verklaring. En ik denk dat de optelsom van alle factoren voldoende is om hem te veroordelen."

Peter R. de Vries is altijd zeer betrokken geweest bij de zaak. Een shirt in zijn werkkamer herinnert hem daar aan.

Als de rechter besluit dat er voldoende bewijsmateriaal is, kan het zwijgen van een verdachte er juist voor zorgen dat er een hogere straf wordt opgelegd. Dan zegt een rechter volgens Stevens: 'U hebt geen enkele uitleg gegeven, geen enkel berouw getoond en dat reken ik u zwaar aan.'

Kluisverklaring

Tijdens talloze inleidende zittingen is door officieren van justitie en rechters bij B. aangedrongen op een uitleg. En dat gaan ze ook tijdens de inhoudelijke behandeling herhaaldelijk proberen. Want B. blijkt een schriftelijke verklaring te hebben opgesteld die in bezit is van zijn advocaat, een 'kluisverklaring'.

Die verklaring wil hij vooralsnog niet geven. "Ik zie het als kaarten achter de hand houden", zegt B. toen de rechter hem daar eerder naar vroeg. Hij heeft nadrukkelijk overlegd met zijn advocaat Gerald Roethof over zijn houding. De advocaat wil voorkomen dat zijn cliënt tegenstrijdige antwoorden geeft, die later tegen hem gebruikt kunnen worden. "Die verklaring komt op het moment dat wij ervoor kiezen", aldus B.

Laatste woord

De advocaat van B. wil aan de vooravond van de rechtszaak niet zeggen of zijn cliënt antwoord gaat geven op vragen of een verklaring gaat afleggen. Op vrijdag 16 oktober is de allerlaatste mogelijkheid voor B. om iets te zeggen. Zoals gebruikelijk in een strafzaak heeft de verdachte het laatste woord. Zonder zijn verhaal blijven de prangende vragen die al 22 jaar leven bij de familie onbeantwoord.