Verhalen uit kamp Moria: 'Chaos, paniek en veel verslagenheid'

• Lennard Swolfs

  redacteur Buitenland

"Er ontstond paniek en mensen sloegen op de vlucht." In het kamp op het Griekse eiland Lesbos braken vannacht op meerdere plaatsen branden uit. De situatie in het kamp was volgens hulporganisaties al schrijnend, maar is nu nog uitzichtlozer geworden. We spraken met drie betrokkenen.

'De politie hield ons tegen'

"Ik voel me zo slecht op het moment, duizenden mensen hebben geen dak meer boven hun hoofd", vertelt de 14-jarige Morteza uit Afghanistan. Hij woont nu bijna een jaar in kamp Moria, samen met zijn familie. "We weten ons geen raad meer."

Toen de branden afgelopen nacht uitbraken, was Morteza in zijn tent. "Ik rende meteen naar buiten om te kijken wat er aan de hand was. Ik kon maar weinig zien, overal was vuur en rook. De branden konden zich snel verspreiden door de harde wind. Er ontstond paniek en mensen sloegen op de vlucht."

Morteza probeerde zelf ook te vluchten, maar dat lukte niet. "De politie hield ons tegen", vertelt hij. "Ze laten ons het kamp niet verlaten. De wegen zijn afgezet en ze gebruiken traangas om mensen terug te dringen." De 14-jarige jongen zegt dat hij zelf ook werd geraakt door het traangas.

Hoe het nu verder moet, weet Morteza niet. "Er is nog wel een tent waarin we kunnen slapen, maar het liefst wil ik hier zo snel mogelijk weg."

'Geen mensenrechten'

"Ik heb geen woorden voor wat er is gebeurd", vertelt de 21-jarige fotojournalist Yousif Al Shewaili uit Irak. "Ik heb veel meegemaakt in mijn leven, maar nog nooit zoiets als dit." Shewaili woont in Mytilini, de grootste stad van Lesbos. Daarvoor woonde hij ruim een jaar in kamp Moria, waar hij nog regelmatig komt om de verhalen van de bewoners op camera vast te leggen.

Sinds de branden van afgelopen nacht is Shewaili in en rondom het kamp. "De mensen slapen nu op straat, zonder dekens, water of voedsel. De hulporganisaties doen niets voor ze. Het is vreselijk om te zien." De 21-jarige jongen vraagt zich af hoe dit kan. "Besef wel dat het hier gaat om zwangere vrouwen, kinderen, baby's en zieke ouderen. Ze hebben de hulp hard nodig."

Shewaili ziet hoe een deel van de bewoners probeert te vluchten naar de stad Mytilini, maar vaak zonder succes. "De politie heeft overal wegblokkades neergezet en de lokale bevolking slaat de vluchtelingen in elkaar. Het lijkt wel alsof mensenrechten hier niet bestaan."

Daarnaast benadrukt de journalist het gevaar van het coronavirus. "Er zijn tientallen besmettingen in het kamp, maar de ziekenhuizen raken te snel vol. Ook zijn er te weinig desinfecterende middelen en mondkapjes." Shewaili ziet maar één oplossing en dat is de grens naar het vasteland opengooien. "In Athene zijn voldoende ziekenhuizen en kunnen de mensen beter geholpen worden."

'Chaos, paniek en veel verslagenheid'

"Ik heb zoveel mogelijk mensen aangesproken", vertelt de 37-jarige theatermaker Matthias voor de Poorte. "Ze even van mens tot mens aankijken en vragen hoe het met ze gaat en of ze iets nodig hebben. Dat is op zo'n moment zo belangrijk." Voor de Poorte is sinds eind juni op Lesbos. Hij werkt in kamp Moria aan theaterprojecten met kinderen. "Zo proberen we ze alles even te laten vergeten."

Toen hij van de branden hoorde, was Voor de Poorte net thuis. Hij is gelijk teruggegaan naar het kamp. "Op een afstand zag ik al een grote vuurzee, aangewakkerd door de sterke wind. Dichter bij het kamp was het chaos, paniek en veel verslagenheid. Mensen sliepen op straat in slaapzakken en op matjes, als ze die al hadden. Anderen vluchtten de heuvels in, naar de olijfgaarden."

Tegelijkertijd proefde de theatermaker ook een goede sfeer onder de mensen. "Onderling proberen ze goede momenten te creëren. Er werd zelfs gelachen." Het laat volgens hem de kracht van de mensen zien. "De mensen hier hebben al zoveel meegemaakt, maar toch gaan ze weer verder. Ook zijn de mensen opgelucht, omdat dit eindelijk het einde betekent van dit verschrikkelijke kamp."

Voor de Poorte is van plan om in ieder geval tot het einde van de maand nog op Lesbos te blijven. "Ik wil op dit moment kijken waar de noodzaak ligt en waar ik kan bijspringen. Ik wil de mensen hier graag helpen."