'Justitie zoekt met volgen advocaten rafelranden van de rechtsstaat op'

Advocaten zijn verontwaardigd dat het Openbaar Ministerie raadsmannen Nico Meijering en Leon van Kleef vorig jaar heeft laten volgen op Schiphol en vervolgens in Dubai. Dat gebeurde na een tip dat ze de toen nog voortvluchtige crimineel Ridouan Taghi zouden ontmoeten. De advocaten bleken een afspraak te hebben met een van hun eigen cliënten, maar de vraag is hoever justitie mag gaan bij de opsporing.

"Doorslaggevend was dat Meijering niet de advocaat was van Taghi", reageert het OM op het nieuws dat het AD naar buiten bracht. "Dat gold ook voor zijn kantoorgenoot Van Kleef, die hem op 19 juni bleek te vergezellen op de vlucht naar Dubai." Volgens justitie zou daarom geen inbreuk worden gemaakt op de vertrouwelijke relatie tussen advocaat en cliënt. Bovendien ging een ernstige dreiging uit van Taghi en was hij de meest gezochte verdachte, stelt het OM.

Meijering staat in het zogeheten Marengo-proces onder anderen verdachte Saïd R. bij, die wordt gezien als de tweede man achter Ridouan Taghi. Hij vreest voor de veiligheid van advocaten. "Een eventuele arrestatie zou immers gemakkelijk verkeerd kunnen worden uitgelegd", zegt hij. Criminelen zouden eenvoudig de beschuldigende vinger naar raadslieden kunnen wijzen. Ook de Nederlandse Orde van Advocaten en de Vereniging van Strafrechtadvocaten zijn bezorgd.

Minister Grapperhaus zegt dat het aan de rechter is om te bepalen of het OM in dit geval te ver is gegaan. Hij spreekt van een "opsporingsmiddel" dat door justitie kan worden ingezet. "Dat is hier met een afweging door het OM gebeurd." Hij zegt alle vertrouwen te hebben in de zorgvuldigheid van het OM.

Schadelijk voor rechtsstaat

"Als dit een beleidslijn wordt, is dat ontzettend schadelijk voor de communicatie tussen advocaten en cliënten", reageert hoogleraar rechtspsychologie Peter van Koppen in het NOS Radio 1 Journaal. "Zij moeten vrijuit met elkaar kunnen praten. Als je advocaten gaat volgen om hun cliënten te vinden, is het hek van de dam."

Hij vreest voor de gevolgen als dit soort opsporingsmethoden de normale gang van zaken worden. "De consequentie is dat advocaten voortdurend in de gaten gehouden gaan worden. Zeker het soort advocaat als Meijering of Van Kleef, dat mensen uit de drugshandel verdedigt."

Volgens Van Koppen staat de Marengo-zaak niet op zichzelf. "Wat je ziet gebeuren is dat de omgang in de rechtszaal, en het optreden van politie en justitie in dit soort zaken, de rafelranden van de rechtsstaat opzoekt. Die komt steeds meer onder druk te staan doordat men zegt: het is zo belangrijk om Taghi te vinden dat we dingen doen waarvan we weten dat ze niet horen. Dat komt door de onsuccesvolle manier waarop we drugsmisdaad bestrijden. Dat is het fundamentele probleem."

Ontdek hoe Ridouan Taghi de spil lijkt in een netwerk van bijna honderd namen:

De spanning tussen de procespartijen in de Marengo-zaak, waarin zeventien verdachten terechtstaan voor een reeks liquidaties en pogingen daartoe, is niet nieuw. Zo was er de beschuldiging van het OM dat vijf advocaten in 2015 dossiers van verdachten hebben doorgespeeld naar de organisatie van Taghi. De berichten werden toegevoegd aan het dossier, tot verontwaardiging van de advocaten, die zeggen dat de beweringen niet zijn gecheckt. Justitie klopte niet aan bij de Orde van Advocaten, terwijl dat wel de normale gang van zaken is.

Advocaat Khalid Kasem ontkende eind mei met klem dat hij informatie over een wapenvondst in 2015 in Nieuwegein heeft doorgespeeld aan de organisatie van Taghi. Volgens het OM kan uit een versleuteld bericht worden opgemaakt dat Kasem informatie doorspeelde.

Terriëradvocaat

Afgelopen dinsdag besloot Meijering in dezelfde zaak twee rechters-commissarissen te wraken namens zijn cliënten, uit vrees voor partijdigheid. "Meijering is als advocaat een terriër, die vaker deze stevige manier van procederen hanteert. Of hij nou gelijk heeft of niet", zegt Van Koppen.

Hij gelooft niet dat de laatste ontwikkelingen in de zaak grote gevolgen hebben voor het proces. "Wel gaat het wantrouwen tussen de betrokkenen een steeds grotere rol spelen. Dat is niet bevorderlijk voor een goede strafrechtspraak. Daar moeten we ons serieus zorgen over maken."

Toch kan het OM erop wijzen dat alle verdachten in het Marengo-proces vastzitten. "Dat is het ultieme argument is: alle middelen zijn geoorloofd, zolang je maar bereikt wat je wil bereiken", zegt Van Koppen. "Maar zo zit de rechtsstaat niet in elkaar. Als ze dat denken moeten ze terug naar de eerste les: wat is de Nederlandse rechtsstaat?"