Gewonden en dode na 'ongeloofwaardige verkiezingen' Wit-Rusland
In verschillende Wit-Russische steden zijn vannacht rellen uitgebroken nadat bekend was gemaakt dat president Loekasjenko voor de zesde keer de presidentsverkiezingen heeft gewonnen. Daarbij zijn zeker één dode en vele gewonden gevallen, zegt mensenrechtenorganisatie Viasna tegen Reuters. Er zijn 3000 mensen gearresteerd in 33 steden.
Volgens de kiescommissie heeft Loekasjenko 80 procent van de stemmen gekregen. Lokale journalisten melden echter grootschalige fraude met de stembiljetten. Er waren geen internationale waarnemers van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) welkom bij de verkiezingen.
De belangrijkste oppositiekandidaat Svetlana Tichanovskaja, die slechts 9,9 procent van de stemmen zou hebben gekregen, heeft de uitslag niet erkend. Een woordvoerder noemt de uitslag "ver van de realiteit" afstaan. President Loekasjenko heeft nog niet gereageerd op de eerste uitslag.
De oproerpolitie trad hard op:
De oppositie heeft op verschillende manieren geprobeerd een eigen uitslag te presenteren. Zo claimen zij op basis van de gedeelde uitslag van twintig stembureaus dat Tichanovskaja ruim heeft gewonnen. Ook is er gepeild bij Wit-Russen in het buitenland: van de 13.248 deelnemers in 25 steden stemde bijna 86 procent op Tichanovskaja.
Correspondent David Jan Godfroid zegt dat de uitslag zelfs voor aanhangers van Loekasjenko ongeloofwaardig is. "Het lage percentage voor Tichanovskaja staat niet in verhouding tot de grootte van de demonstraties van de afgelopen weken."
Internet platgelegd
De situatie in het land is onduidelijk, doordat het internet grotendeels is platgelegd. Trouw-journalist Michiel Driebergen is ter plaatse en zegt in het NOS Radio 1 Journaal dat Minsk een belegerde stad is. "Er is een soort noodtoestand, hoewel het regime probeert het normale leven door te laten gaan."
Er zijn berichten dat in sommige kleinere Wit-Russische steden de politie de kant van de demonstranten heeft gekozen. Loekasjenko zit echter stevig in het zadel, zegt Godfroid, omdat de president kan rekenen op het machtige veiligheidsapparaat en de geheime dienst KGB. De Russische nieuwssite MKB meldt dat een vliegtuig van de familie van Loekasjenko naar Turkije is vertrokken.
In aanloop naar de verkiezingen werd in zowel Minsk als kleinere provinciesteden massaal gedemonstreerd tegen Loekasjenko, die de voormalige Sovjet-republiek sinds 1994 met harde hand regeert. Presidentskandidaten werden opgepakt of van deelname uitgesloten. Tichanovskaja, vrouw van een gearresteerde blogger, verenigde de oppositie achter zich met twee beloftes: vrijlating van politieke gevangenen en vrije verkiezingen.
Volgens het Wit-Russische ministerie van Binnenlandse Zaken is de situatie in Minsk onder controle. Het ministerie zegt dat politie en oproerpolitie zo'n vier uur bezig zijn geweest in verschillende delen van de stad. Ze gebruikten waterkanonnen en pepperspray. "Vanaf het allereerste begin hebben handhavers resoluut alle pogingen van demonstranten onderdrukt", zegt het ministerie.
Roep om 'eerlijke uitslag'
Buurlanden Polen en Litouwen roepen de Wit-Russische regering op om "democratische standaarden te erkennen". Presidenten Duda en Nauseda zeggen in een gezamenlijk statement dat burgerrechten en de vrijheid van meningsuiting gerespecteerd moeten worden. De Oekraïense president Zelenski roept Minsk op tot "maximale tolerantie en afwijzing van geweld". Charles Michel, voorzitter van de Europese Raad, zegt dat mensenrechten gehandhaafd moeten worden.
De Russische president Poetin heeft Loekasjenko gefeliciteerd met zijn overwinning. In een telegram schrijft hij te hopen dat de betrekkingen tussen de twee landen worden verbeterd. Ook de presidenten van China en Kazachstan hebben hun felicitaties overgedragen.
De oppositie vraagt het kiescomité de "eerlijke uitslag" te delen. Als dat niet gebeurt, komen er nieuwe demonstraties. Ook zijn er berichten dat Tichanovskaja zal oproepen tot een nationale staking.
