Pensioenakkoord of niet, mes hangt nog jaren boven pensioenen

Er is dan wel een pensioenakkoord, voor miljoenen zorgmedewerkers, metaalarbeiders en ambtenaren is de dreiging van verlaging van de pensioenen volgend jaar heel dichtbij. Grote fondsen staan er zo slecht voor dat zelfs eisen die vorige maand nog zijn verlaagd mogelijk niet worden gehaald.

"Pensioenkortingen zijn nooit acceptabel, maar als het moet, dan moet het. We hebben deze spelregels nou eenmaal afgesproken", reageert CNV-voorzitter Piet Fortuin.

Bij het akkoord dat vorige maand werd gesloten, werd gezegd dat de meeste kortingen van de baan zijn. Op basis van de laatste cijfers lijkt dat dus erg optimistisch. Hoe zit dat?

'Je moet een lijn trekken'

De komende jaren wordt gewerkt aan het nieuwe pensioenstelsel, waarin verhogingen en verlagingen minder afhankelijk zijn van de rentestand. Fondsen kunnen pas over op het nieuwe stelsel als de financiën op basis van de oude regels op peil is.

Nieuwsuur legde eerder uit hoe dat nieuwe stelsel gaat werken, en wat het verschil is met nu:

Om fondsen tegemoet te komen is de eis voor de zogeheten dekkingsgraad voor dit jaar verlaagd. Aan het eind van het jaar moet die minimaal 90 procent zijn, in plaats van 100 procent. "We wilden, als het even kan, kortingen voorkomen", zegt Fortuin die bij de onderhandelingen over het nieuwe stelsel zat. "Daarom hebben we bij het pensioenakkoord afgesproken vanaf 90 procent niet te korten. Je moet ergens een lijn trekken."

Maar zelfs die 90 procent zit er bij verschillende grote fondsen op basis van de huidige stand niet in. Sommige fondsen herstellen waarschijnlijk nog iets in de loop van het jaar, maar lang niet allemaal.

CNV: relatief kleine kortingen

"Wij denken dat er zo'n 500.000 mensen bij fondsen zitten die aan het eind van het jaar moeten korten", zegt Piet Rietman, econoom van ABN Amro. "Het is geen verrassing. In het oude pensioenstelsel is de rekenrente belangrijk. De rente gaat waarschijnlijk verder omlaag, mede door beleid de Europese Centrale Bank."

Dat sommige pensioenen toch omlaag moeten zit CNV-voorman Fortuin niet lekker, maar hij pleit niet voor ingrijpen. "We kunnen niet aan de knoppen blijven draaien. Afspraak is afspraak. We denken dat de meesten fondsen in de loop van het jaar aan de goede kant van de streep kunnen komen. En waarschijnlijk zijn kortingen die nodig zijn relatief kleine kortingen."

Vakbond FNV zegt zich voor te kunnen stellen dat minister Koolmees vanwege de bijzondere omstandigheden besluit helemaal van korten af te zien. De minister wil zelf niet ingaan op de kortingen die nu dreigen. Een woordvoerder zegt dat de stand van zaken op 31 december pas bepaalt of snijden in de pensioenen daadwerkelijk nodig is of niet.

De komende jaren worden de eisen voor de fondsen waarschijnlijk stapsgewijs verhoogd naar 100. Het wordt lastig voor fondsen om die hogere eisen bij te benen. "Het moet gek lopen willen ze niet moeten ingrijpen", zegt Rietman van ABN. "Tot 2026, als het nieuwe stelsel moet ingaan, zullen we daarom te maken hebben met te lage dekkingen en dus kortingen."

Minister Koolmees is de fondsen al tegemoet gekomen door de minimale dekkingsgraad te verlagen naar 90 procent, vanwege de recessie en de coronacrisis. "Er is al een truc uitgehaald. Kun je de eisen voor 2021 en 2022 weer verlagen, met opnieuw het excuus dat we in bijzondere economische tijden leven? Ik ben heel benieuwd hoe die discussie gaat verlopen."